Час дадаў у абавязковы джэнтльменскі набор кожнай установы ці асяродку культуры прэзентацыйную старонку ў Сеціве. Але віртуальнае жыццё таксама не стаіць на месцы і патрабуе ад культурнага кантэнту значна большага, чым, так бы мовіць, электронная вітрына. Вось і ў Нацыянальным акадэмічным народным аркестры Рэспублікі Беларусь імя Іосіфа Жыновіча да 85-годдзя калектыву прымеркавалі, у тым ліку, і стварэнне сайта. Як знайсці для яго ўнікальнае напаўненне?

За стварэнне праекта аркестранты ўзяліся ўласнымі сіламі. Платформу для сайта, які сёння прыме першых наведвальнікаў, распрацоўвае саліст аркестра, лаўрэат міжнародных конкурсаў, флейтыст Ігар Кіклевіч. Музыкант выявіўся здольным праграмістам, таму распрацоўка агульнага выгляду вэб-рэсурсу, падрыхтоўка раздзелаў і гіперспасылак не выклікала ў яго асаблівых складанасцяў. Апошнія дні перад адкрыццём старонкі ў аркестры заняты хутчэй напаўненнем старонак інфармацыяй. Менавіта ўнікальныя дакументы і невядомыя шырокаму колу факты, якія з часам запаўняюць "белыя плямы" гісторыі аркестра, і стануць “разыначкай” праекта.

— Некалі дырыжор аркестра Міхаіл Казінец падаў у масы ідэю, што калектыву не стае асабістага летапісу. Яму вельмі хацелася ўзнавіць прозвішчы ўсіх удзельнікаў з часоў яго заснавання. Шмат гадоў я па крупінках збірала інфармацыю пра тых, ад каго вядзецца наша гісторыя, — пачала гаворку музыказнаўца Вольга Брылон. — А восеньскія гастролі ў Мінску Свярдлоўскага тэатра музкамедыі паспрыялі знаёмству з іх сайтам, на якім шмат месца аддадзена карыфеям трупы. Я была кранута тым, як екацярынбуржцы шануюць памяць сваіх папярэднікаў, якія шмат дзесяцігоддзяў аддалі творчай справе.

Пабачанае падштурхнула спадарыню Вольгу запланаваць на будучым сайце, акрамя персанальных старонак для кожнага цяперашняга ўдзельніка аркестра, асобны раздзел пра ветэранаў калектыву. Асаблівым жа гонарам павінен стаць раздел “Мемарыял”, які прадставіць карыстальнікам вынік шматгадовай працы музыказнаўцы.

За гэты час былі вывучаны архівы Белдзяржфілармоніі, у якіх захоўваюцца дакументы ад 1945 года. Даводзілася пераглядзець дзясяткі бланшыраваных “Часопісаў хаджэння працоўных кніжак”, шукаць у іх запісы “нар.орк.”, каб зрабіць выбарку, потым дапоўніць яе з іншых архіўных крыніц. Прынамсі, Вольга працавала ў Беларускім дзяржаўным архіве-музеі літаратуры і мастацтва і нават з дакументамі ЗАГСа. “Зводныя табліцы штотыднёва дапаўняюцца, але ўжо зараз відаць, што ў іх змесцім пад чатыры сотні прозвішчаў”, — запэўнівае суразмоўца.

Калі з пасляваеннымі актамі праблем амаль няма, то з пачатковым перыядам калектыву ўзнікае шмат пытанняў. Як вядома, гісторыю аркестр вядзе з 1930 года, калі яго зацвердзілі ў якасці дзяржаўнага калектыву, але перад гэтым яшчэ два гады ён існаваў як напаўсамадзейны. Дакументальных звестак пра тыя часы не засталося, узнавіць склад даваеннага аркестра немагчыма. Прозвішчаў пяць усплыло дзякуючы радку ў чыіхсьці аўтабіяграфіях: “Да вайны працаваў у народным аркестры”. Але спадарыні Вользе пашчасціла заспець тых музыкантаў, хто быў сведкамі станаўлення легенды. З іх слоў яна аднавіла 12 прозвішчаў заснавальнікаў.

— Сярод першых быў Ізраіль Герман — першы дырэктар сталічнага музычнага ліцэя (зараз Гімназія-каледж пры Акадэміі музыкі), — дадае суразмоўца. — Да слова, Ізраіля Рыгоравіча вельмі любілі за трапяткое стаўленне да навучэнцаў (нягледзячы на жорсткія патрабаванні да дысцыпліны), шанавалі за вялікія справы на карысць роднай школы. На жаль, сёння ў Гімназіі-каледжы амаль няма звестак пра легендарную асобу. Гэта да пытання, як важна захоўваць архіў…

“Белай плямай” у гісторыі калектыву застаюцца часы Вялікай Айчыннай. З афіцыйных крыніц вядома, што ў 1941 годзе аркестр распаўся, хтосьці з музыкантаў пайшоў на фронт, некаторыя, як Іосіф Жыновіч, тады яшчэ просты артыст, выступалі ў складзе франтавых канцэртных брыгад. А між тым жыццё ў Мінску пад акупацыяй працягвалася. І тым, хто застаўся, патрэбна было прыстасоўвацца да тых умоў. Як сумна вядома, пасля Перамогі некаторых ссылалі ўжо ў савецкія лагеры за тое, што ў свой час яны апынуліся на акупіраваных землях… Таму за савецкім часам многія маўчалі, дзе былі падчас вайны, каб не паставіць кляймо на сваёй біяграфіі. Аднак Вользе ўдалося ўстанавіць той факт, што частка даваеннага аркестра ў акупацыі (як ансамбль цымбалістаў) існавала пры гарадскім тэатры. Яны гралі беларускую музыку і нічым сябе не заплямілі. Я лічу, што гэта таксама быў грамадзянскі подзвіг: заставацца людзьмі ў такіх выпрабаваннях!”

Суразмоўца лічыць, што сайт — бадай адзіная магчымасць ушанаваць памяць музыкантаў, імёны якіх не так на слыху, як у навамодных медыяперсон, аддаць належнае людзям, якія стваралі падмурак для сучаснасці.

Пры гэтым уласны сайт можа даць куды больш магчымасцяў. Прынамсі, для кансалідацыі як усіх тых, хто меў непасрэднае дачыненне да аркестра імя Жыновіча, так і для вялікага цымбальнага братэрства, што існуе цяпер у Беларусі. Як мне падаецца, сайт прынцыпова нават не для “зваротнай сувязі” ў выглядзе каментарыяў і водгукаў. Пакуль музыканты краіны гуртуюцца асобнымі суполкамі, якія кропкава перасякаюцца адно з адным. Новы рэсурс мог бы стаць ядром, своеасаблівай сацыяльнай сеткай для прафесіяналаў, зацікаўленых той жа цымбальнай спецыфікай (у аркестры Жыновіча існуюць яшчэ духавая, баянная і ўдарная групы). У якасці прыкладу прывяду пытанне, з якім пастаянна сутыкаемся ў камандзіроўках: музычным школам, калектывам у рэгіёнах не хапае нотнага матэрыялу. На месцах скардзяцца, што не маюць магчымасці пабачыць арыгінальныя аранжыроўкі, кампазіцыі сучасных аўтараў. Праблема часцей за ўсё вырашаецца з дапамогай асабістых сувязяў: телефануюць дырыжорам сталічных калектываў, просяць у знаёмых музыкантаў. Знізіць напружанне якраз і можа гэты самы сайт, калі выкладваць (з выкананнем усіх патрабаванняў заканадаўства аб аўтарскім праве, вядома) на адпаведнай старонцы цікавыя партытуры. Было б добра, каб новаспечаны партал стаў, у тым ліку, пляцоўкай для вырашэння надзённых праблем…

Аўтар: Настасся ПАНКРАТАВА

Последовательно и целенаправленно Национальный академический народный оркестр имени Жиновича строит белорусский репертуар. Напоминает слушателям о лучшем в музыкальном наследии, "показывает" самое яркое в творчестве современных композиторов. Вспоминаются осуществленные совместные проекты с Ларисой Симакович: в одних она участвовала как композитор, в других - как режиссер. Не забываются и выступления с оркестром наших лучших цимбалистов, проживающих в стране и за ее пределами, презентованых в проекте «Белорусы мира». Возможно, объяснение подобных явлений - в творческой позиции художественного руководителя Михаила Козинца и активности музыковеда Ольги Брилон. А может, и в наличии у "жиновичцев" давних белорусских традиций? Ведь в этом году коллектив отмечает серьезный юбилей - 85 лет со времени создания.

Яркими и эффектными воспринимались последние по времени проекты, заявленные в программе 41-го Международного фестиваля искусств «Белорусская музыкальная осень». Первый из них - гала-концерт «Навек люблю и помню», посвященный 90-летию известного композитора, народного артиста Беларуси Юрия Семеняко.

 Песню Ю. Семеняко "Ой шумят леса зеленые" исполняют солистки Белорусской государственной филармонии Анна Янковская и Валентина Добровольская

Если оркестр обращается к личности классика, важно приблизить его творчество до современного слушателя и зрителя, выявить то, что имеет вневременную ценность, делает наследие автора актуальным и сегодня. И здесь, как ни странно, помогает визуальный ряд.

В статьях, посвященных Семеняко, во время музыкальных торжеств множество раз тиражировался известный портрет немолодого человека, титулованного, уважаемого, на лице которого отразились тяготы прожитых лет.

Вдобавок, очки с толстыми стеклами не давали возможности увидеть глаза. Поэтому лично для меня нежно-трогательные, а по большому счету - гениальные мелодии композитора ("Явор и калина","Травы детства"," Белорусочка") существовали отдельно, а их автор - отдельно. Образы никак не соединялись.

И коллектив, который готовил концерт, и Ольга Брилон, режиссер и автор проекта, и Александр Кремко, который занимался монтажом видеоклипов, приложили много усилий, чтобы такое трафаретное и во многом устаревшее представление изменить. Над сценой в воздухе парил портрет молодого, удивительно красивого, по-европейски элегантного композитора. Таким он представал и в многочисленных видеофрагментах. Последние неожиданны и немного наивны (если голос за кадром сообщает: «Самодеятельный композитор из Гродненщины представил на суд слушателей новую песню ...»). Но в них - весь аромат эпохи.

Режиссура музыкального проекта всегда сильно влияет на восприятие конкретного произведения. Вот на экране давние кадры, где молодые солисты «Верасов» поют «Журавины», популярную песню композитора. А вслед на сцену выходят те же Ядвига Поплавская и Александр Тиханович с этими же «Журавинами». Чудо! Кадры из оперетты «Павлинка » - и перед зрителем Наталья Гайда, исполнительница главных партий в опереттах Семеняко.

Но сильнее всего на слушателя воздействовала именно музыка композитора. Подобный проект был бы невозможен без большой подготовительной работы, проделанной Анатолием Курмакиным. Его аранжировки и переложения для цимбального оркестра (понятно, оперетты для такого состава не пишутся!), а также виртуозность исполнителей (за дирижерским пультом стоял Александр Высоцкий) смогли передать разнообразие мелодий маэстро, тембральное богатство и темпоритмы.

Особенно впечатлили - другого слова не подберешь! - Фрагменты из оперетты «Рябиновое ожерелье». Вальс, который открывал программу, задал стремительное и радостно-приподнятое настроение. Потом его продлили Полька из этого же произведения и "Песня девушек" (ее исполняла группа «Диамант»). Оперетта была написана композитором в 1964-м для Бобруйского театра муз комедии. Но какая она свежая, легкая, радостная! Невольно возникает вопрос: а почему нигде и никогда мы ее не слышали? Как можно скрывать такие музыкальные сокровища ?! А какая эффектная инструментальная сцена ярмарки из оперетты "Павлинка"! Какой непревзойденный виртуозный Галоп из "Колючей розы"!

 Проект «Навек люблю и помню» получился разнообразным и потому, что в нем участвовали и оперные солисты (Наталья Акинина, Владимир Громов, Василий Мингалев), и солисты филармонии (Игорь Задорожный, Анна Янковская, Марина Василевская).

Ядвига Поплавская и Александр Тиханович исполняют песню "Журавины"

Если в первом отделении преобладали фрагменты из оперетт, опер «Зорка Венера» и «Колючая роза», то во втором царил эстрадный жанр. Многие из песен сегодня воспринимаются, как классика. Их хватало, особенно в финале концерта. «Травы детства» были трогательно воплощены дуэтом Поплавской и Тихоновича. Песню на слова Адама Русаку "Не за глаза черные» с драйвом и молодым энтузиазмом исполнила Марина Василевская. Произведение «Белорусочка», которое когда-то, в 1990-е, нежно пел американский белорус Данчик, теперь интерпретировал Андрей Колосов. В исполнении последнего прозвучала и знаменитая «Ты мне весною приснилась». Великолепно, что организаторы пригласили на этот вечер и одного из авторов песни, поэта Михаила Шушкевича. Присутствовал в зале и поэт Владимир Каризна, многолетний соавтор Юрия Семеняко.

И еще один проект оркестр имени Жиновича презентовал в ноябре - «Музыкальное приношение великой певице Ирине Архиповой» было приурочено к 90-летию со дня ее рождения. Ирина Константиновна являлась одной из крупнейших фигур в советском да и мировом исполнительстве. Признанная звезда, она триумфально выступала на лучших сценах. Мне посчастливилось слушать ее в Минске вживую. В партии Кармен. Творчество Архиповой интересно для нас и потому, что певица имела белорусские корни. Ее отец родился в Минске. Потом семья переехала в Гомель, позднее, детей привозили в столицу на каникулы. Так что белорусские пейзажи могли навсегда остаться в сознании прекрасной артистки.

Даже когда Архипова завершила музыкальную карьеру, ее авторитет в оперном искусстве был бесспорным. Много лет она возглавляла Международный вокальный конкурс имени Глинки (в 1981-м он, тогда еще Всесоюзный, проводился в Минске). В разные годы соревнования открывали такие мировые звезды, как Владимир Атлантов, Елена Образцова, Дмитрий Хворостовский, Анна Нетребко. В числе членов жюри не раз был и Олег Мельников, известный белорусский бас. В 2007-м первую премию получила наша Оксана Волкова.

Но вернемся к минскому проекту. Хотя он и имел другого режиссера (Валерия Вколова), другую ведущую (Инну Зубрич), но также удачно сочетал впечатления визуальные и слуховые. На экране появлялись многочисленные фото, особенно ценными воспринимались редкие, те, что касаются юности и раннего периода творчества. А также съемки в парти Кармен, Марины Мнишек, Амнерис.

Проект начинался фрагментами давнего видео, на котором Архипова поет «Канцона» Листа. Лента зафиксировала живой облик, голос редкой красоты, мощности, наполненности. С безмятежными, кажется, силой звука и контиленой. В программе концерта неслучайно собралось много фрагментов из оперы Бизе, поскольку партия Кармен была одной из ведущих в репертуаре певицы, с ней Архипова объехала много стран. Но Бизе не писал для цимбал! Переложения звучали настолько удачно, что некоторые эпизоды, например увертюра или антракт к четвертому действию, в исполнении оркестра слышались, по моему мнению, еще более четко, эмоционально и неожиданно, чем в привычной интерпретации симфонического коллектива. Оркестр имени Жиновича тонко и тактично аккомпанировал многим вокалистам - Оксане Волковой, Владимиру Громову, Олегу Мельникову.

Украсило вечер выступление одной из лучших российских меццо-сопрано современности - петербурженки Ирины Богочевой. В прошлом году она приезжала к нам на Оперный форум, чтобы петь графиню в "Пиковой даме". Песенка Графини и на этот раз была выполнена виртуозно. Публика явно не хотела отпускать гостью, которая не часто появляется в Беларуси. И Богачева с радостью пела романсы. Выступление Марии Галкиной (минчанки и воспитанницы Богачевой) воспринималось как продолжение вокальных традиций ее педагога. Солистка удивила красотой голоса, насыщенностью тембра. Способностью к мгновенному переключению, умение вникнуть в эмоциональное состояние героини (звучали разноплановые произведения: сцена и ария Лизы из «Пиковой», ария Тоски и ария Марицы с одноименных произведений). Можно только сожалеть, что такие ценные кадры выбирают для обучения не нашу Академию музыки, а Санкт-Перербургскую консерваторию.

О финале концерта, посвященного Архиповой, стоит сказать отдельно. Он был грамотно придуман режиссером, а потому эмоционально получился очень красочным. Знаменитое произведение Каччини «Аве Мария» чувственно исполняли оркестр, солистка Нина Шарубина, хор мальчиков под руководством Павла Шепелева. В определенный момент они замолчали. А на экране возникло лицо Ирины Константиновны и снова хор мальчиков, который исполнял то самое сочинение. Арка, невидимый художественный мостик. Переход во времени и пространстве. Логический и обдуманный, он убеждал, что та же мелодия, та же молитва способны вознести души и чувства слушателей высоко в небеса.

Сам концерт был сделан с любовью и уважением. К самой Ирине Архиповой. К ее коллегам и последователям. Ко всем, кто любит классический вокал и музыку.

Автор статьи: Татьяна Мушинская, журнал "Мастацтва" №12, 2015г.

16 снежня гала-канцэртам адзначыў сваё 85-годдзе Нацыянальны акадэмічны народны аркестр Беларусі імя Іосіфа Жыновіча. “К” працягвае знаёміць чытачоў з галерэяй творчых партрэтаў дырыжораў аркестра, якія ў розныя часы стаялі за пультам гэтага праслауленага калектыву. Гэта адзіны партрэтны фотаздымак Рыгора Самохіна, які захаваўся і дайшоў да нашых дзён. Але ён вельмі “гаваркі”, гэты кадр. Выразны адкрыты позірк смуглявых вачэй, мяккая ўсмешка на прывабным твары, модны фетравы капялюш і акуратна павязаны гальштук пад беласнежным каўнерыкам… Усё ў гэтым чалавеку выдае яго прыналежнасць да артыстычнай прафесіі. Ды ён і быў артыстам — кампазітар, дырыжор, выканаўца-кантрабасіст, адзін з самых адукаваных і вядомых музыкантаў у даваенным Мінску.

Рыгор Самохін нарадзіўся ў Горках на Магілёўшчыне ў сям’і агранома. З ранняга дзяцінства ў яго выявіліся выдатныя музычныя здольнасці, але даволі доўгі час ён не мог пачаць прафесійна займацца музыкай. Мары аб набыцці гэткай адукацыі пачалі пакрысе спраўджвацца толькі ў 1928-м годзе, калі ён паступіў у Мінскае музычнае вучылішча — праўда, пакуль на аддзяленне кантрабаса, а не па тэорыі і кампазіцыі, як яму хацелася адразу. Выяўлялася адсутнасць пачатковых музычных ведаў. Але Самохін не марнаваў час. Неўзабаве яму было дазволена паралельна з асноўнымі заняткамі па кантрабасе наведваць урокі кампазіцыі ў Мікалая Аладава. Яго прафесійны рост быў наўпрост прапарцыйны гарачаму жаданню вучыцца і паглыбляць веды. Спачатку павольна, крок за крокам, а потым імкліва і апантана ён спасцігаў прамудрасці музычнай навукі.

У 1932 годзе з адкрыццём у Мінску кансерваторыі Рыгор Самохін быў пераведзены туды ў клас вядомага кампазітара, вучня Мікалая Рымскага-Корсакава Васіля Залатарова. Адначасова з вучобай наш герой пачынае працаваць. Яму ўдаецца сумяшчаць вучобу з абавязкамі кіраўніка ансамбля домр Беларускага радыёкамітэта і працай кантрабасіста ў сімфанічным аркестры опернай студыі.

З вялікай доляй верагоднасці можна зрабіць выснову, што менавіта Рыгор Фёдаравіч быў першым з дырыжораў, які ўстаў за пульт Аркестра беларускіх народных інструментаў Беларускай дзяржаўнай філармоніі ў 1937 годзе, калі Дзяржансамбль цымбалістаў быў рэарганізаваны, а склад яго пашырылі да 40 чалавек. Па даступных крыніцах, якія давялося вывучаць, прызначаны на пасаду галоўнага дырыжора народнага аркестра Канстанцін Сімяонаў прыехаў у Мінск толькі ў студзені 1938 года. Узнікае пытанне: а хто ж займаўся народным аркестрам да гэтага часу, амаль год?.. Напэўна, дакладнага адказу на гэта пытанне ўжо не будзе. А вось зрабіць меркаванне, што такім дырыжорам мог стаць Рыгор Самохін, мы можам цалкам, хаця афіцыйна імя Самохіна ў дачыненні да аркестра сустракаецца крыху пазней. “З прыходам у калектыў маладога, таленавітага дырыжора Сімяонава і кампазітара Самохіна, які напісаў спецыяльна для аркестра шэраг твораў, аркестр вырас у буйную мастацкую адзінку”, — пісала газета “Советская Белоруссия” 4 чэрвеня 1940 года, напярэдадні I Дэкады Беларускага мастацтва ў Маскве.

Упэўнена, такое хуткае ператварэнне “у буйную мастацкую адзінку” з удзелам Самохіна адбылося не за паўгода да напісання артыкула і надыхода Дэкады! Тым больш Сімяонаў у 1938 — 1941-м гадах сумяшчаў працу галоўным дырыжорам народнага аркестра з абавязкамі другога дырыжора сімфанічнага. Яму неабходны быў памочнік, асістэнт. Магчыма, гэту функцыю і выконваў у аркестры беларускіх народных інструментаў Рыгор Самохін, хаця цяпер мы можам казаць пра тое толькі як пра магчымую версію.

Так ці інакш, але праца ў калектыве, няхай нават распачатая ў 1940-м, дапамагла Самохіну пазнаёміцца са спецыфікай гучання аркестра, з разнастайнымі тэхнічнымі магчымасцямі яго асобных інструментаў і груп.

Вынікам кампазітарскай дзейнасці Рыгора Самохіна ў той час стаў шэраг твораў рознага зместу і формы, у прыватнасці — дзве сюіты на тэмы беларускіх народных песень для аркестра народных інструментаў.

Дакладна вядомы факт: Фантазія на беларускія тэмы Рыгора Самохіна выконвалася аркестрам народных інструментаў на заключным канцэрце I Дэкады беларускага мастацтва ў Маскве ўлетку 1940 года. Хутчэй за ўсё, аўтар таксама быў у ліку ўдзельнікаў знакавага для даваеннай культуры Беларусі канцэрта, хаця дакладна невядома, хто дырыжыраваў падчас выступлення: галоўны дырыжор Канстанцін Сімяонаў ці другі дырыжор Рыгор Самохін. Тагачасная прэса не лічыла падобныя “нюансы” важнымі (зрэшты, з тых часоў мала што змянілася, мяркуючы па матэрыялах некаторых сучасных журналістаў, якія ўвогуле не разумеюць, для чаго патрэбен дырыжор пры аркестры…) Вось вам і яшчэ адна “белая плямка”…

У 1940 годзе Самохін быў узнагароджаны медалём “За працоўную адзнаку”. Такія высокія ўзнагароды не прысуджалі выпадкова. Хутчэй за ўсё, менавіта за падрыхтоўку і выступленне аркестра народных інструментаў на I Дэкадзе беларускага мастацтва ў Маскве дзяржава прызнала выдатныя заслугі нашага героя перад беларускай музычнай культурай. Гэта быў пік кар’еры таленавітага музыканта.

Рыгор Самохін не паспеў эвакуіравацца з Мінска, які быў захоплены фашыстамі ў першыя дні вайны. Застаўшыся ў горадзе, ён працягваў займацца сваёй звыклай справай — музыкай. У Мінску заставалася некалькі музыкантаў, якія ўваходзілі ў даваенны склад аркестра народных інструментаў. Менавіта гэтых артыстаў Рыгор Самохін зноў аб’яднаў у ансамбль. Такім чынам, з дзейнасцю Рыгора Самохіна звязана самая малавывучаная старонка гісторыі народнага аркестра — аж да вызвалення горада ад фашыстаў. Нягледзячы на суровыя побытавыя ўмовы і цяжкі маральна-псіхалагічны клімат, ва ўмовах якога даводзілася жыць і працаваць, ён дамагаўся ад музыкантаў высокіх прафесійных вынікаў. Як пісаў кампазітар Алесь Карповіч, Самохін вызначае склад цымбальнага ансамбля, уключае ў яго жалейкі і баяны, якія ўпрыгожваюць агульнае сугалоссе. Рыгор Фёдаравіч, кіруючы ансамблем, напісаў для калектыву шэраг твораў. Найбуйнейшая ягоная работа таго часу — “Сюіта для цымбальнага ансамбля” з чатырох частак з самастойнымі музычнымі вобразамі. “Вытрыманасць формы, шмат настрою, багацце пачуццяў і фарбаў, ад паэтычнай лірыкі да яскравай весялосці, робяць гэту сюіту класічным творам для беларускага нацыянальнага музычнага ансамбля”, — піша пра яе той жа Карповіч.

16 ліпеня 1944 года, пасля вызвалення беларускай сталіцы, цымбальны ансамбль на чале з Рыгорам Самохіным быў зноў залічаны ў штат Беларускай дзяржаўнай філармоніі. Але амаль адразу ж НКУС стаў праводзіць пагалоўныя праверкі ўсіх, хто знаходзіўся на акупаванай тэрыторыі. Пачаліся арышты. У загадах па Белдзяржфілармоніі ад 1944 года знаходзім адпаведны параграф, які сведчыць, што Самохін “выключаны са спісаў работнікаў філармоніі з 9.08.1944 г.”

— Усё правільна. Якраз тады яго арыштавалі і пасадзілі за тое, што ён знаходзіўся ў акупацыі, — кажа пляменнік жонкі Рыгора Самохіна Уладзімір Георгіевіч Драгун.

Па матэрыялах Лонданскага архіва Бібліятэкі імя Францыска Скарыны, цяжкая хвароба ў перыяд акупацыі на нейкі час спыніла творчую дзейнасць Самохіна. Праблемы музыканта са здароўем пацвярджае і Уладзімір Драгун::

— Апошнія 8 — 10 гадоў жыцця ён пакутаваў на плеўрыт. Потым хвароба перайшла ў гнойную форму, і гэта стала яго канцом. Я тады быў маленькім, але не памятаю, каб у сям’і казалі калі-небудзь пра тое, што з Самохіна здзекваліся ў турме. Ён хварэў і памёр ад хваробы. Цётка рэгулярна насіла яму перадачы, а аднойчы ёй сказалі: усё, больш яны яму не патрэбныя. Ён не дажыў да прысуда. Цела не выдалі, і мы не ведаем, дзе ён пахаваны.

Паводле Уладзіміра Драгуна, Самохін памёр на пачатку 1945 года — ці то ў лютым, ці то ў сакавіку. Але пацвердзіць гэту інфармацыю могуць хіба толькі архівы…

Смерць пазбавіла Самохіна ад пакут, якія абяцаў прысуд па 58-м артыкуле — “здрада Радзіме”. Балазе, менавіта па тым самым артыкуле выдатны беларускі дырыжор і піяніст Мікалай Клаус, які таксама правёў 4 гады ў акупаваным Мінску і працаваў дырыжорам у гарадскім тэатры, пасля замены смяротнага выраку 25 гадамі высылкі да 1956 года быў зняволеным у лагеры ў горадзе Інта Комі АССР, працуючы газамершчыкам у шахце…

Дзяцей у Рыгора Самохіна не было. Яго жонка Іна Міхайлаўна Драгун да вайны танцавала ў яшчэ адным калектыве Белдзяржфілармоніі — Ансамблі беларускай народнай песні і танца пад кіраўніцтвам Канстанціна Алексютовіча, а ў пасляваенны час працавала касцюмерам спачатку ў Дзяржаўным народным хоры пад кіраўніцтвам Генадзя Цітовіча, а потым — доўгія гады — ў Дзяржансамблі танца БССР. Дзякуючы ёй Уладзімір Драгун захаваў гэта групавое фота, якое з’яўляецца сапраўднай знаходкай для даследчыкаў гісторыі аркестра імя Жыновіча, бо ніякіх даваенных фотаздымкаў аркестра перыяду 1937 — 1941 гадоў не захавалася. Напэўна, гэты — адзіны…

Вольга БРЫЛОН, музыказнаўца

Концерт в день рождения Владимира Мулявина – ежегодный проект Белорусской государственной филармонии и музея В.Г. Мулявина, по традиции проводимый 12 января, в день рождения Песняра. 12 января наступающего 2016 года Владимиру Мулявину исполнилось бы 75 лет. Юбилей Мастера будет отмечен на сцене Белгосфилармонии грандиозным гала-концертом с участием ведущих мастеров белорусской эстрады. Впервые будет проведен авторский концерт Владимира Георгиевича Мулявина, целиком состоящий из его произведений. Прозвучат полюбившиеся миллионам слушателей песни композитора «Александрина», «Завушніцы», «Будочник», «Калядачкі», «Слуцкія ткачыхі», «Возвращение», «Чырвоная ружа», его обработки белорусских народных песен “Касіў Ясь канюшыну” “Як я ехаў да яе”, “А ў полі вярба”, фрагменты из рок-оперы “Песня о доле” и многие другие произведения из песенных спектаклей. В концерте выступят Ядвига Поплавская и Александр Тиханович, Анатолий Кашепаров, Петр Елфимов, Ян Женчак, Екатерина Дегтярева, Андрей Колосов, Марина Василевская, ансамбли “Песняры”, “Камерата”, “Свята”, “Купалинка”, воспитанники Национального центра им. В. Мулявина, которые будут петь в сопровождении Национального академического народного оркестра Беларуси им. И. Жиновича под руководством народного артиста Беларуси, профессора Михаила Козинца.

В концерте будет использован насыщенный видеоряд. На плазменном экране продемонстрируют архивные записи ансамбля “Песняры”, а в финале в исполнении самого Владимира Мулявина провучит знаменитая песня “Молитва” Олега Молчана на стихи Янки Купалы.