logo cimbaly
Russian English German
Submit to FacebookSubmit to TwitterSubmit to LinkedIn

Super User

Казінец з Дудкаў пра вяселлі ў XXII стагоддзі, многа ветру ў вачах, “дрыгву” руху па накатанай і пра навуку дзедавых “галэндзяў”
Нацыянальны акадэмічны народны аркестр Беларусі імя Іосіфа Жыновіча нядаўна справіў 85-годдзе. Даўшы калектыву адсвяткаваць (і інфармацыйна суправадзіўшы дату публікацыямі музыказнаўцы Вольгі Брылон пра пачынальнікаў слыннай візітоўкі нашай радзімы), мы рушылі да мастацкага кіраўніка і галоўнага дырыжора — народнага артыста краіны, прафесара Міхаіла КАЗІНЦА.
 

— Усе сорак гадоў, якія я стаю на чале аркестра, перада мной ледзь не штодня паўстае пытанне: а што далей? І гэта добра, калі ёсць над чым задумацца, штосьці новае пачытаць, убачыць, пра штосьці даведацца, прыслухацца да разумных людзей, засумнявацца, узрадавацца, нават быць у роспачы і адчаі, што ўсё не так, і чакаць белай паласы. А калі ёсць нейкія здабыткі ў аркестра, дык усё гэта — калектыўны плён.

— Цікава, калі, на ваш асабісты погляд, у аркестра была самая белая паласа? Ці яна будзе?

— Такую паласу меў кожны этап існавання калектыву. На пачатку — стварэнне ў 1928 годзе ансамбля на чале з Дзмітрыем Захарам, дзе Іосіф Жыновіч быў канцэртмайстрам. Бо менавіта той ансамбль праз некалькі гадоў даў жыццё аркестру. Белая паласа была ў 1940 годзе, калі аркестр выступаў на І Дэкадзе беларускага мастацтва ў Маскве. На той час гэта вельмі многа значыла! А першы пасляваенны канцэрт, калі калектыў быў адноўлены, — ці ж не яшчэ адна белая паласа? Наступная — калі ён пачаў шчыльна супрацоўнічаць з беларускімі кампазітарамі і іграць не толькі апрацоўкі народных мелодый, але і арыгінальныя творы, бо кампазітары паверылі ў калектыў, пачалі шукаць для яго адпаведныя фарбы. Белай паласой быў і прыход у аркестр дырыжора Віктара Барсава, які, каб узняць прафесійны ўзровень музыкантаў, стаў шмат выконваць пералажэнняў класікі. Чарговая белая паласа — “сімфанізацыя” аркестра, калі маладыя тады Яўген Глебаў, Дзмітрый Смольскі, Андрэй Мдзівані, потым Віктар Помазаў, Валерый Іваноў, Уладзімір Кур’ян ды іншыя пачалі пісаць выбітныя па задуме і драматургіі творы, прызначаныя для гэтага калектыву. Пасля мы сталі больш звяртацца да песеннай класікі, твораў Юрыя Семянякі, Уладзіміра Алоўнікава, Ігара Лучанка, Леаніда Захлеўнага, Уладзіміра Мулявіна, песень ваеннай тэматыкі і класікі савецкай песні і на гэтых творах раскрываць таленты вакалістаў. Нарэшце, мы прыйшлі да буйных тэатралізаваных формаў, у нас з’явіліся такія праекты, як “Гусляр” Ігара Лучанка і Уладзіміра Мулявіна, “Песня пра долю” — таксама Мулявіна, “Апокрыф” і “Люцыян Таполя” Ларысы Сімаковіч. Бачыце, колькі белых палосаў!

Думка ж часам прыходзіць нечакана, творчыя адкрыцці ўвогуле немагчыма рабіць “запланавана”. Бывае, праз нейкі час, крыху адляжаўшыся, творчае памкненне ўяўляецца ўжо не такім актуальным ды цікавым. А бывае і наадварот — раптам яго асэнсоўваеш і разумееш: тое, што трэба, рэвалюцыя ў мастацтве. Магчыма, на прэм’еры не ўсе ўспрынялі тую ж ронда-оперу “Люцыян Таполя”. Нядаўна я пераслухаў зроблены тады запіс нанова. Паверце, выдатны твор! Упэўнены, пройдзе час, і гэта зразумеюць усе, ён знойдзе сваіх прыхільнікаў як сярод новых музыкантаў-выканаўцаў, так і між удзячнай публікі. Увогуле, “Апокрыф” і “Люцыян Таполя” дый усё, што робіць Ларыса Сімаковіч, — вялікая ўдача калектыву. Нават сам зварот да творчасці Максіма Багдановіча і Максіма Танка дарагога каштуе. Сапраўдныя творцы выратоўваюць нас у любых выпадках, гэта тая паэзія і музыка, якія годныя быць прадстаўленымі нацыянальным акадэмічным калектывам, як наш.

Насамрэч узначальваць аркестр Жыновіча — гэта яшчэ і вялізная адказнасць. Па-першае, такі калектыў — адзіны ў свеце. Па-другое, калі ён у сваёй назве мае словы “нацыянальны” і “акадэмічны”, дык павінен адпавядаць стану нашай культуры, гісторыі, смаку нашага хлеба, нашай песні, а гэта нялёгка. Прасцей ісці па шляху забаўляльнасці, весялосці ды зухаватасці. Калісьці ў маладосці я граў на гармоніку танцы-вяселлі і лічыў, што толькі такая музыка патрэбная: полька, вальс, падэспань. Але чым далей, тым больш пераконваюся: беларуская песня куды лепш выяўляе тое, што хвалюе нацыю. Што беларускі народ імкнецца не толькі танчыць-святкаваць, але і над чымсьці задумвацца. Хаця, цяпер гэты разгул пераважвае, асабліва на тэлебачанні...

Вось і пачынаеш хвалявацца: а калі ж чалавеку задумацца? Толькі ціхая музыка дазваляе чалавеку засяродзіцца, зірнуць не ў люстэрка на свой “парадны партрэт”, а ўглыб сябе. І зразумець, хто ты і што табе трэба, дзеля чаго ты ўвогуле жывеш. Чалавек павінен увесь час удасканальвацца. А гэта магчыма толькі тады, калі ты кіруешся не адно эмоцыямі, але і розумам, роздумам, аналізаваннем сваіх памкненняў і ўчынкаў. Так што ў наступныя 85 гадоў існавання аркестра будзе тое, што і было: пошук, знаходкі, няўдачы, зноў поспех... А галоўнае — аркестр будзе жыць жыццём нашай краіны.

— У даваенны час, калі складаўся калектыў, беларускія народныя песні былі, што называецца, ва ўсіх на слыху і на вуснах. Сёння ж мы іх амаль не ведаем — за выключэннем, бадай, хіба самых папулярных, дый тыя ўжо не спяваем. Ці можа ваш аркестр, іншыя калектывы вярнуць тыя песні ў нашае жыццё, у наш побыт? Бо пакуль — яны гучаць з вялікай сцэны, у той жа філармоніі, але не ў кожнай кухні.

— Тое вясковае асяроддзе, што напаўняла раней не толькі вёску, але і горад, сёння губляецца, страчваецца. Сыходзяць пакаленні, якія прыехалі калісьці ў горад аднаўляць прамысловасць. Дый сама вёска сёння зусім іншая! Сыходзяць у нябыт вясельныя традыцыі, праз якія тыя песні жылі і развіваліся, пашыраючы кола сваіх выканаўцаў. Цяперашнія вяселлі ды іншыя святы — гэта найперш карпаратывы, куды запрашаюцца прафесіяналы і з зусім іншым рэпертуарам. Можа, гэта тэндэнцыі часу? Але ўзніклі яны не сёння, а значна раней, калі ўся музычная адукацыя, не кажучы пра выканальніцкую практыку, будавалася на заходнееўрапейскіх, расійскіх узорах, а не на беларускіх. І ўзраслі некалькі пакаленняў, выхаваных у адлучэнні ад роднага, спрадвечнага. Таму сёння мы толькі на пачатку шляху да каранёў. (У гады майго рэктарства ў Акадэміі музыкі там была адкрыта кафедра беларускай музыкі. Сёлета ёй спаўняецца 25 гадоў, і тое, што за гэты час было зроблена яе спецыялістамі, цяжка пераацаніць.)

Сярод цяперашняй творчай моладзі шмат тых, хто добра ведае беларускую мову, шчыра цягнецца да вывучэння нашай мінуўшчыны, нацыянальных асноў. Але на ўсё патрэбен час. Тыя фальклорныя ўзоры, што назапашаны ў час экспедыцый і знаходзяцца ў Нацыянальнай акадэміі навук, Акадэміі музыкі, Універсітэце культуры і мастацтваў, абавязкова знойдуць сваіх карыстальнікаў. Дый само выканальніцтва на народных інструментах, прычым не толькі ў акадэмічных, але і ўласна ў народных традыцыях, сёння пастаўлена на вельмі высокую планку — у тым жа БДУКіМ.

Але, паўтаруся, мы знаходзімся ў самым пачатку. І трэба спадзявацца, што калісьці (можа, нават у ХХІІ стагоддзі) на вяселлях зноў зайграюць цымбалы, гармонік ды бубен.

— Доўгі час мы знаходзіліся ў такім інфармацыйным полі, калі ў нашай свядомасці дамінавала руская музыка. Сёння мы ўсё больш пачуваем сябе ў цэнтры Еўропы. Ці не здарыцца так, што ў нас і цяпер будзе 15 хвілін на Беларусь, а ўсё астатняе — на сусвет? Нават у рэпертуары аркестра  ўсё больш апрацовак заходнееўрапейскай музыкі, джазу...

— З аднаго боку, магу з вамі пагадзіцца: мы сапраўды пачалі больш уключаць у рэпертуар сусветных хітоў. Так і павінна быць: у эпоху інфармацыйных тэхналогій слухач арыентаваны на ўсё, што робіцца ў свеце. І гэта нармальна, бо гэтак адбываецца так званы “дыялог культур”, калі асаблівасці адной з іх уздзейнічаюць на другую і кожная можа ўзбагаціцца чымсьці “ад суседзяў”. Тым больш, што для беларусаў такі працэс ішоў практычна пастаянна, цягам усіх стагоддзяў, калі штосьці “новае чужое” асімілявалася з “традыцыйным сваім”. З іншага ж боку, трэба проста не забывацца на “сваё роднае”, не абмінаць яго, не абвяргаць.

У нашых канцэртах часта гучыць і джаз, і папулярная класіка. Салісты маюць магчымасць прадэманстраваць віртуознасць, паказаць, што яны не горшыя за сусветных “зорак”. Але побач гучыць і народная песня, і беларускія творы, якія толькі выйграюць на сусветным фоне. І калі гэтыя нашы творы былі б паказаны ў замежжы, дык не толькі мы ад Захада — Захад узяў бы ад нас многія рэчы, паслухаў бы ды падумаў. Замежная культура пранікае ў нашу смела, прыгожа, часам нават нахабна. А мы не можам паказаць замежжу ўсё, чым валодаем, каб і наша культура не заставалася ў ценю. І гэта тычыцца не адно нашага аркестра! У Беларусі ёсць такія цудоўныя калектывы, як Дзяржаўны заслужаны харэаграфічны ансамбль “Харошкі”, Дзяржаўны ансамбль танца, Нацыянальны акадэмічны хор імя Генадзя Цітовіча. Але мы не можам гэта ўсё паказаць на поўную моц! Часта — проста, як кажуць, з тэхнічных прычын.

Возьмем наш калектыў. Дзе мы можам паказаць сваё майстэрства? У межах краіны. Калі куды і выязджаем далей, дык толькі на Дні культуры Беларусі — гэта літаральна некалькі канцэртаў. Але ўсё залежыць нават не ад колькасці выступленняў, а ад дасведчанасці, адукаванасці публікі. Заўважу, што гэта, на маю думку, крыху розныя паняцці. Можна быць, здавалася б, адукаваным (у сэнсе — дыпламаваным), але недасведчаным. Чалавек можа добра вучыцца, атрымліваць высокія адзнакі. А скончыўшы навучанне, забыць усё, чаму вучыўся. Бо яму гэта было не надта патрэбна! Ці іншы варыянт: чалавек вучыцца, але не выходзіць за межы падручніка. Не цікавіцца тым новым, што з’яўляецца ў азначанай сферы. Не ідзе наперад, не развіваецца — так, рухаецца па накатанай дарожцы. І што з гэтага атрымаецца? І наадварот — пераадоленне перашкод дапамагае чагосьці дабіцца. Так што творчы спакой — гэта “дрыгва”, толькі не Якуба Коласа.

— Як вы лічыце, ці дапаможа ў вырашэнні гэтых пытанняў 2016-ы, абвешчаны Годам культуры?

— У кожнага чалавека асабіста — кожны год, незалежна ад дзяржаўных абвестак, павінен быць Годам культуры і Годам асветніцтва. Людзі сталага веку павінны добра адчуваць, што робіцца ў моладзі, і вельмі прыхавана і незаўважна (а менавіта так спрадвек рабілася ў вёсцы) скіроўваць малодшыя пакаленні да жыццёвых ісцін. Узгадваю сваё дзяцінства — і толькі зараз, бадай, разумею, як многа атрымаў ад дарослых, таго ж бацькі. Але найперш — ад маці і дзеда. Як бы рана я ні ўстаў, маці ўжо працавала. Я клаўся спаць — яна яшчэ не. Дзед — таксама вечная праца. Ніколі не зрэзаў жывога дрэва на якія прынады — заўсёды шукаў сухастой (на дзедавай мове, “галэндзі”). Ці ж гэта не выхоўвала? У суседзяў была вішня — і надта ж яна вабіла, як выспявала. Памятаю, аднойчы не вытрымаў, залез да іх. А дзед бачыў! Пачакаў, як я наеўся. А як злез з паркана, улупіў рэмнем — і сказаў два словы: гэта грэх і сорам. Дык такія два паняцці ў сённяшняй агульнай культуры чалавека амаль зніклі. Усё, што мы глядзім па тым жа тэлебачанні, абвяргае гэтыя дзве асноўныя рэчы, без якіх чалавек не можа быць чалавекам. А гэта, між тым, не проста азначэнні — гэта быццам два магічныя заклінанні, якія маглі спыніць, прымушалі адумацца, не перайсці мяжу.

Так, ніводнае вяселле не абыходзілася без бойкі: ну, не падзялілі штосьці. Ці кагосьці — тую ж нявесту. Ды пасля — разыходзіліся з сінякамі. Як я вяселлі граў, заўсёды якую шчылінку пакідаў, загадзя прыадчыняў, каб своечасова збегчы. Але тое было — па святах. Сёння ж — свята быццам штодзень. І калі няма ў чалавеку таго сораму, дык яму што ні абвяшчай, не зменіш.

— А вашаму творчаму калектыву Год культуры адкрые якія новыя перспектывы? Ёсць і юбілеі, памятныя даты. Усё гэта можна і трэба выкарыстаць!

— Мы заявілі ў Міністэрства культуры наш удзел. Адзін з галоўных праектаў — 75-годдзе Уладзіміра Мулявіна і наша пастаноўка ягонай рок-оперы “Песня пра долю”: мы пакажам яе ў некалькіх гарадах Беларусі і ў польскім Беластоку.

— Дадатковага фінансавання чакаеце?

— Я ўважліва слухаю выступленні Прэзідэнта. Гэты год — адзін з найбольш эканамічна складаных. А гэта адчуваецца на глядацкім попыце. Калі чалавек асабліва не заклапочаны тымі ж фінансавымі праблемамі, у яго і жаданні зусім іншыя. Але яшчэ раз падкрэслю: наш аркестр фінансава абаронены з боку дзяржавы, у нас ёсць заработная плата, памяшканне для рэпетыцый. Астатняе — наш клопат. Мы самі павінны быць абаронцамі сваёй творчасці.

— Значыць, вы не з тых, хто любіць плакацца?

— Не. Насамрэч, я часта плачу, але — сабе самому: маўляў, многа ветру ў вачах, і ад гэтага ідуць слёзы.

— Ці ёсць тое, чаго вы не змаглі б дараваць?

— Здраду. Такі выпадак быў, ужо ў сталым узросце. Перажыць тое няпроста. На шчасце, у аркестры такога не бывае. Гэта адзін з самых стабільных калектываў філармоніі: працэнтаў восемдзесят штатнага складу маюць усяго адзін запіс у працоўнай кніжцы, нікуды больш не сыходзяць.

— Таму, што з гэтымі інструментамі больш няма куды падзецца?

— Чаму ж? І ў фальклорных гуртах цымбалы запатрабаваны, і ў замежжы на іх попыт узрастае — у тым ліку, менавіта на беларускія цымбалы. Так што справа, відаць, яшчэ і ў самім калектыве.

— Ці адчуваеце вы з чыйго-небудзь боку канкурэнцыю, якая можа пагражаць статусу вашага калектыва як “адзінага і непаўторнага”? А канкурэнцыю ў барацьбе за слухача адчуваеце? І ці можа вас сёння хтосьці чамусьці навучыць?

— Ведаеце, самы галоўны мой вораг — гэта я сам. Самае цяжкае — калі адчуваеш, што нешта не так і не можаш знайсці выйсце. Калі вядзеш унутраную барацьбу з сабой, знаходзішся ў пошуку незразумела чаго. Можна зрабіць, што называецца, “вярняк” — тое, што было ўжо не раз і заўсёды праходзіла паспяхова. Але ж хочацца спасцігаць невядомае, кудысьці рухацца! Дзе шукаць падказкі, да каго звяртацца па параду? Да беларускай літаратуры і паэзіі. На маю думку, беларуская паэзія ўваходзіць у пяцёрку лепшых у свеце. А наконт прозы — каб сёння мяне запыталі, якія кнігі павінны быць на маім стале, дык я адказаў бы так: Іван Мележ — “Людзі на балоце”, Уладзімір Караткевіч — найперш яго гісторыка-дэтэктыўныя аповесці, Васіль Быкаў — уся творчасць цалкам.

Што тычыцца музыкі, дык многа цікавага робяць нашы прафесійныя гурты: “Палац”, “Бяседа”, “Свята”, “Купалінка”. У іх можна пачуць тое, што можа быць і ў рэпертуары нашага аркестра. Дый у сусветнай музыцы, пачынаючы ад Баха, а то і раней, ёсць шмат таго, што можа папоўніць нашы праграмы: само азначэнне нашага аркестра — “акадэмічны” — да гэтага абавязвае.

Аркестр Жыновіча — гэта не музейны калектыў і не фальклорны. Бо хаця фальклорная спадчына — наша глеба, мы не можам абмяжоўвацца адно ёй. Для гэтага існуюць фольк-гурты. Праўда, прызнацца, многія з іх больш проста эстрадныя, чым сапраўды фальклорныя, хаця, здараецца, і выдаюць сябе быццам бы за “аўтэнтыку”. Фальклор, дарэчы, таксама развіваецца: кожны ўносіць у яго штосьці крышачку “ад сябе”, ідзе пэўная эвалюцыя. Але сэнс яе ў тым, што ўсё праходзіць, як у навуковай практыцы, “апрабацыю”: падхопліваецца толькі самае лепшае, адбываецца “натуральны адбор”. У выніку атрымліваецца гэткая калектыўная творчасць, хаця заўсёды быў хтосьці першы, хто тое ці гэтае прыдумаў. А далей — яно “пайшло ў народ” ці, можа, не пайшло, спынілася.

— Тое ж пытанне, толькі з іншага боку: адсутнасць канкурэнцыі не дае магчымасці расслабіцца? Маўляў, мы ўжо і так вядомыя, прызнаныя.

— Канкурэнцыя — гэта зала. І набытыя білеты. А чым, па сучасных мерках, мы можам асабліва прывабіць публіку? На сцэне паводзім сябе статычна: музыканты сядзяць за сваімі цымбаламі, а не бегаюць па зале. Відэашэраг на вялізным экране? Няма. Застаюцца ўласна музычныя зрухі, кантрасты: вобразныя, тэмбравыя, інтанацыйна-рытмічныя — усё тое, што завецца прафесійным майстэрствам. Але ва ўсім трэба ведаць меру. Бо святы абавязак такіх калектываў, як наш, — несці нацыянальную ідэю. А ўсё астатняе павінна быць на другім месцы. Калі атрымліваецца гэта данесці да слухача — хочацца лётаць. А не — цяжка на душы.

— Адзін з маіх суразмоўцаў неяк сказаў, што не разумее, калі на фестывалях, пазначаных статусам “нацыянальны”, гучыць сусветная класіка: маўляў, для гэтага існуе безліч іншых мерапрыемстваў, якія гэтага статусу не маюць. У фальклоры, як сведчаць даследчыкі, таксама яшчэ не ўсё вычарпана: ніводная са штогадовых фальклорных экспедыцый не вярталася з пустымі рукамі. Дый сярод назапашанага багата застаецца таго, што занатавана, але пакуль не дайшло да шырокага слухача. Ці не заняцца вам усім гэтым?

— Дык мы і займаемся! І фальклорам, і прэм’ерамі беларускіх кампазітараў. Бываюць праграмы, цалкам складзеныя з беларускай музыкі. Але што мяне абражае часам, дык гэта рэакцыя слухачоў. Здаецца, такія нацыянальнага гучання перліны выконваем, а прыём — звычайны. А як сыграем штосьці для публікі знаёмае -- выбухае такімі апладысментамі, што не спыніць. Таму такія “салодкія цукерачкі” імкнемся ставіць у фінал канцэрта. Не хачу нікога пакрыўдзіць, але сёння слухачы і гледачы ідуць найперш на штосьці забаўляльнае. І калі я буду складаць праграмы цалкам з канцэпцыйных нацыянальных твораў, дык калектыў не выжыве. Што тады, скажыце, меншае зло: сусветныя хіты раз-пораз у праграме — ці пагібель усяго калектыву? Ад гэтага і адштурхоўваемся: разам са “Снікерсам” даем і наш пакутны чорны хлеб.

— Можа, тады пасуе такое параўнанне: селянін увесь тыдзень працуе, а ў нядзелю ідзе ў храм, слухае казанне. Потым зноў вяртаецца да цяжкай штодзённай працы. Дык, можа, ваша дзейнасць — таксама штосьці накшталт “нядзельнай імшы” для грамады? Звычайны чалавек увесь час працуе, фонам для яго гучыць эстрада, расійская папса, а потым ён прыходзіць на ваш канцэрт — грахі замольваць.

— Вы зараз сказалі такую фантастыку! Гэта будзе, але вельмі няхутка. За 85 гадоў аркестрам было перайграна некалькі тысяч партытур. Штосьці сышло ў нябыт, хаця ў свой час здавалася лепшым? Маўляў, акурат тое, што трэба. На згаданай Дэкадзе ў Маскве аркестрам дырыжыраваў Канстанцін Сімяонаў. І было зроблена пералажэнне для нашага аркестра фінала Сімфаньеты Мікалая Чуркіна, скрозь прасякнутай народнымі цытатамі. Гэты твор і па сёння — брэнд калектыву. Тое ж самае — з “Мелодыяй” Іосіфа Жыновіча. Можна многа ствараць падобнага, але атрымаецца толькі паўтор. Зараз жа фольк-запісаў — мора. У той жа Акадэміі музыкі назапашана столькі, што хопіць не на адно пакаленне даследчыкаў! А вось як сплесці іх у музычны вяночак, прыдатны менавіта для аркестра Жыновіча, і пры гэтым не паўтарыць ранейшых творцаў? Вось у чым галоўнае пытанне.

Нам пашчасціла, што сёння ў аркестры працуе Аляксандр Крамко — цудоўны музыкант-віртуоз, выдатны аранжыроўшчык, які вельмі добра не толькі выразна, але і тэхнічна адчувае беларускія народныя інструменты: дудачку, дуду, акарыну, саломку. Калі вы слухалі яго шматлікія кампазіцыі, маглі ў тым пераканацца. Яны заўсёды выклікаюць фурор!

— Вам даводзіцца працаваць не толькі з салістамі аркестра, але і з запрошанымі зоркамі. Ці многа яны патрабаванняў выказваюць? Як выяўляюць сваю “зорнасць”?

— Згадаю гісторыю. З аркестрам у свой час выступалі ўсе вядучыя оперныя салісты Савецкага Саюза: Штокалаў, Вядзернікаў, Атлантаў, Менжылкіеў, Салаўяненка, Нарэйка… Усе гэтыя канцэрты запісваліся тэлебачаннем, а артысты спявалі, вядома, жыўцом — рамансы, оперную музыку. Нарэйка — яшчэ і беларускія народныя песні: яму, літоўцу, яны былі блізкія. А выдатнейшы бас, кіргіз Менжылкіеў -- спяваў таксама наш знакаміты “Нёман”. Я ніколі з імі не адчуваў ніякіх складанасцей — наадварот, яны яшчэ і выхоўвалі аркестр на высокай класіцы. Што да сённяшняга дня, дык мы імкнемся і салістаў адпаведных абіраць, і творы: не бывае ў нас звыклай “дыскатэкі” — сапраўдная песенная класіка на высокамастацкія вершы. Тыя ж Пётр Елфімаў, Ігар Задарожны — людзі з акадэмічнай кансерваторскай адукацыяй. Марына Васілеўская — скончыла БДУКіМ. Дый у астатніх вельмі высокая спеўная і агульная культура. Асабліва я рады за Пятра — гэта чалавек разумны, адукаваны, адораны ад прыроды і добра навучаны не “мяўкаць” (як гэта, здараецца, робяць некаторыя эстрадныя спевакі), а спяваць на трывалым дыханні, пастаўленым голасам, даносячы сам сэнс кожнай песні. Калі мы з ім выступаем, я адчуваю, стоячы да гледачоў спінаю, за плячыма сапраўдны ”дзевяты вал”.

 — Ды ў вас кожны не толькі вакаліст, але і інструменталіст — найперш саліст! Але ж склад аркестра цягам 85-ці гадоў змяняўся. Калісьці гэта былі цымбалы ды баяны, потым далучыліся шматлікія народныя духавыя інструменты, электроніка. Дык што такое сёння — аркестр народных інструментаў?

— Мой дзед Янук пражыў 96 гадоў, перайграў на скрыпцы шмат вяселляў, граў таксама на дудцы. Ад інструмента і мянушка пайшла: нас у вёсцы называлі — Дудкі. Вясковыя ансамблі маглі спалучаць усё, што мелася. Аднойчы ўжо навучэнцам музычнай вучэльні граў хрэсьбіны. І адна жанчына раптам заспявала “Ландышы”, якія былі тады надзвычай папулярныя, дапамагаючы сабе ўласным акампанементам — калатушкай па тазіку. Так што народным інструментам можа быць нават нейкая побытавая рэч — галоўнае, з цікавым тэмбрам. І ў цяперашніх умовах той жа сінтэзатар — даспадобы.

— А ці ёсць тады будучыня ў цымбалаў? Тым больш, што застаюцца праблемы з іх вытворчасцю.

— Гэта адзін з маіх галоўных боляў. Амаль усе артысты аркестра — лаўрэаты міжнародных і нацыянальных конкурсаў, і магчымасці ў іх -- бязмежныя!

— А магчымасці інструмента?

— Стрымліваюць выканаль-
ніцкія магчымасці. Калісьці справа быццам зрушылася, потым прытармазілася. А трэба тэрмінова адкрыць лабараторыю па вывучэнні акустычных магчымасцей інструмента і яго ўдасканаленні. У свой час той жа Жыновіч зрабіў са сціплых аўтэнтычных цымбалаў — паўнавартасны канцэртны інструмент. Але час ідзе і патрабуе новых тэхнічных магчымасцяў. Фабрыку ў Барысаве закрылі, ёсць многа прыватных майстроў. Але справа яшчэ і ў іншым: цымбалы пачалі каштаваць па 17 — 20 мільёнаў рублёў. Ці ж даступны сёння гэты інструмент? А каб народ зайграў, гэта важна.

— Каб не 85 гадоў таму, а сёння складаўся б аркестр народных інструментаў, якія, магчыма, яшчэ інструменты вы туды дадалі б?

— Дзве скрыпкі і альт, як гэта робіцца ў некаторых нашых праектах.

— У 1930-я, калі адкрыўся оперны тэатр, ішлі дыскусіі, якой павінна быць беларуская опера. Былі прапановы замяніць сімфанічны аркестр народным. Сёння ваш калектыў прыйшоў да той жа ідэі, але на новым узроўні: чатыры згаданыя ў пачатку размовы праекты — оперныя адгалінаванні, але — з народным аркестрам. Мо наспеў час іх больш трывалага тэатральнага ўвасаблення?

— Тры з іх адразу прэзентаваліся ў тэатралізаваным выглядзе, “Люцыян Таполя” пакуль яго не атрымаў, гучаў у больш сціплым канцэртным выкананні. Ёсць у мяне задума яшчэ аднаго праекта, які абавязкова будзе патрабаваць сцэнічнага, тэатральнага ўвасаблення. Увогуле ж, кожны народны музыка — яшчэ і адметны артыст. На тым жа фестывалі “Звіняць цымбалы і гармонік” тэатралізацыі ў выступленнях хапае! А вось мясцовыя асаблівасці, якія дазвалялі адразу зразумець, з якога рэгіёну Беларусі выканаўца, пачалі сцірацца.

— У свеце вельмі запатрабаваны так званы інструментальны тэатр, калі ў межах не сцэнічных твораў увасабляюцца некаторыя элементы тэатралізацыі.

— Мы таксама гэта рабілі! У творы Вячаслава Кузняцова “Чаму ж мне не пець”. Аркестрантаў бывае цяжка “раскруціць” на падобныя з’явы. Але — расцем! Так што ўсялякіх навінак у нас яшчэ будзе шмат.

Пытанні задавалі Надзея БУНЦЭВІЧ, Пётр ВАСІЛЕЎСКІ, Алег КЛІМАЎ, Настасся ПАНКРАТАВА

Фота Аліны САЎЧАНКА

 
Аўтар: Надзея БУНЦЭВІЧ
рэдактар аддзела газеты "Культура"
Суббота, 26 ноября 2016 20:24

«Песня пра долю» в Вилейке

На сцене Вилейского Дворца культуры 4 ноября Национальный академический народный оркестр Беларуси имени И. Жиновича под управлением Михаила Казинца представил оригинальный творческий проект - рок-оперу «Песня пра долю» в рамках Года культуры в Беларуси и 75-летия со дня рождения знаменитого «песняра» - Владимира Мулявина.

В основу музыкального произведения Владимира Мулявина, которое им было создано в 1972-1976 годах, легла поэма Янки Купалы «Адвечная песня». Спустя почти сорок лет, в 2012 году, мулявинскую «Песню пра долю» восстановил оркестр имени И. Жиновича, приурочив этот масштабный музыкальный проект к 130-летию классика белорусской литературы Янки Купалы.

Аранжировщик и дирижер оркестра Александр Кремко восстановил партитуру, музыковед оркестра Ольга Брилон работала с текстом поэмы, также была ведущей этого проекта.

Рок-опера нашла эмоциональный отклик у зрителей, впечатлилановая интерпретация постановки,  звучание купаловского текста и музыки Владимира Мулявина.

Выступали с оркестром замечательные солисты: знаменитый Петр Елфимов — от лица Поэта, как когда-то сам Мулявин, в роли Мужика — Ян Женчак, роль Матери и Жены исполняла солистка Национального музыкального театра Екатерина Дегтярева, в спектакле были также задействованы и другие солисты, мужская хоровая группа.

Во втором отделении в исполнении Петра Елфимова прозвучали лучшие песни Владимира Мулявина в сопровождении оркестра.

В финале мероприятия прозвучали слова благодарности от представителей районной власти Наталии Родевич – председателя вилейского районного Совета депутатов и Светланы Деруго – заместителя председателя вилейского районного исполнительного комитета в адрес художественного руководителя и главного дирижера, народного артиста Беларуси, профессора, нашего земляка Михаила Казинца и всех артистов и музыкантов, которые исполняли рок-оперу.

фото - Полины Космачёвой

Воскресенье, 20 ноября 2016 21:09

"Песня пра долю”, рок-оперу і рэаліі

Зайздросцьце: і я таксама пабываў на “Славянскім базары ў Віцебску” дзякуючы Нацыянальнаму акадэмічнаму народнаму аркестру Рэспублікі Беларусь імя Іосіфа Жыновіча: ён стаў героем цыклу “У тур са сваім журналістам”. У горадзе на Заходняй Дзвіне ў рамках XXV Міжнароднага фестывалю мастацтваў 17 ліпеня ў Віцебскай абласной філармоніі калектыў з запрошанымі артыстамі і адкрываў турнэ па краіне (і не толькі). Праграму складае рок-опера “Песня пра долю” (па матывах паэмы Янкі Купалы “Адвечная песня”) і канцэрт “...Не рвуся я к славе”, у якім у ролі “першай скрыпкі” выступае Пётр Ялфімаў. Гэта першы паказ рок-оперы як пастаноўкі адноўленай, абноўленай, адаптаванай пад аркестр за межамі Мінска, і ў такім выглядзе трэці наогул, лічачы з 2012-га — года адраджэння твора.

Нюансы

У дарогу артыстычна-рэжысёрска-адмiнiстрацыйна-тэхнiчны склад (усяго 68 чалавек) выправіўся а 9-й раніцы 17-га аўтобусам і мікрааўтобусам з прычэпам, які быў запоўнены неабходным абсталяваннем ды рэквізітам. У аўтобусе я размясціўся як бы на месцы памочніка штурмана — у першым шэрагу пасажырскіх крэслаў. Па правую руку ад мяне сядзеў Міхаіл Казінец — народны артыст Беларусі, галоўны дырыжор аркестра, што ўвесь шлях пра нешта засяроджана думаў, несумненна і пра выступ таксама; па левую — Барыс Ліўшыц, дырэктар аркестра, што перыядычна ўдакладняў па мабільнай сувязі дэталі мерапрыемства. У маіх размовах з імі і прайшла частка падарожжа ў горад на Заходняй Дзвіне.

— Гэта пастаноўка разам з трыма іншымі (“Гусляр”, “Апокрыф”, “Люцыян Таполя”), ажыццёўленых нашым калектывам, у маёй асобе, а таксама дырыжора і аранжыроўшчыка Аляксандра Крамко і рэжысёра Ларысы Сімаковіч вылучана на суісканне Дзяржаўнай прэміі ў галіне літаратуры, мастацтва і архітэктуры 2016 года, — нагадаў Міхаіл Антонавіч. — А чаму менавіта “Песня пра долю” і канцэрт з удзелам Пятра Ялфімава, у якім гучаць песні “Песняроў”, апрацоўкі народных песень, зробленых Уладзімірам Мулявіным, выпраўляюцца ў тур у Год культуры? Таму што гэта яшчэ і год 75-годдзя Уладзіміра Георгіевіча, які напісаў музыку для гэтай прыпавесці. Сярод меркаваных гарадоў тура — польскі Беласток (папярэдне — 6 кастрычніка), Гродна, у лістападзе — Магілёў і Вілейка.

Пад “Славянскі базар...” вышэйназваныя пастаноўкі прапаноўваліся аркестрам неаднаразова, але нешта не зрасталася. А ідэю паказаць “Песню...” на адной з пляцовак фестывалю менавіта ў 2016-м ініцыявала летась Міністэрства культуры, складаючы план мерапрыемстваў на Год культуры і год юбілею Мулявіна. Разглядаўся нават Летні амфітэатр, але было вырашана фінансава не рызыкаваць: Лявонцьеву — “лявонцьева”, аркестру — іншыя прэстыжныя падмосткі. Мінкультуры аплачвае арэнду транспарту ды камандзіровачныя выдаткі, Белдзяржфілармонія, у якой працуе аркестр, — працу запрошаных артыстаў.

Пастаноўка ў параўнанні з 2012 годам зведала некаторыя змены, так, да прыкладу, павялічылася колькасць артыстаў балета, сам спектакль стаў бліжэйшы да свайго арыгінала.

І, дарэчы, граецца ён не толькі адным аркестрам (у дадзеных выездах — у некалькі скарочаным інструментальна-колькасным варыянце, у залежнасці ад памераў пляцовак): задзейнічаны ў ім салісты-вакалісты і іншых беларускіх калектываў. Ролi Маці і Жонкі выконвае Кацярына Дзегцярова з Беларускага дзяржаўнага акадэмічнага музычнага тэатра, мужчынская група Дзяржаўнага камернага хору, артысткі Дзяржаўнага ансамбля танца і Нацыянальнага акадэмічнага вялікага тэатра оперы і балета, струнная група. Рэпетыцыі віцебскай часткі тура доўжыліся амаль тры тыдні.

— Тур — гэта свята для нас, — прызнаецца Міхаіл Казінец. — У савецкія часы трэць выступленняў аркестра цягам года ўяўляла сабой выязныя канцэрты. Мурманск, Уладзівасток, Магадан... — куды нас толькі ні закідваў лёс. Гастралявалі і па два месяцы без вяртання на радзіму, жылі ў вагонах…

Пасля таго, як наша краіна набыла незалежнасць, з такімі паездкамі стала больш складана. Калі ў аркестра здараюцца гастролі, то ў асноўным у яе межах. А калі выпадае блізкае ды далёкае замежжа, то працуе ён пераважна на пратакольных мерапрыемствах, “кампенсуючы” памяншэнне “валу” гастроляў вялікай колькасцю пастановак новых праграм ды выступаў на сцэне Белдзяржфілармоніі.

— Гастрольныя эмоцыі некалькі іншага плану, — гэта мы ўжо гутарым з Барысам Леанідавічам. — Іншая абстаноўка, іншы глядач — усё гэта падцягвае артыстаў, прафесійна стымулюе іх, абнаўляе. І новы вопыт, вядома, дадаецца.

Вяртаючыся ж да “Песні пра долю”, спадар Ліўшыц заўважае, што спектакль, стварэнне якога фінансавалася фондам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь па падтрымцы культуры і мастацтва, у сілу яго тэхнічнай складанасці вельмі выдатковы, у цяперашніх эканамічных умовах ён не можа паказвацца на рэгулярнай аснове. Але дзяржаву вінаваціць у недастатковай увазе да беларускай культуры ў цэлым Барыс Леанідавіч лічыць няправільным: зыходзячы з рэалій, яна, на яго думку, робіць для апошняй усё, што можа. Ды і не ўпэўнены дырэктар у тым, што людзі ў сваёй масе гатовыя ўспрымаць матэрыял рок-оперы так, што залы на ёй будуць запоўненыя пад завязку рэгулярна. І заўважае: на некаторых канцэртах высокапрафесійных айчынных класічных музыкантаў публіку ў партэры можна пералічыць, не звяртаючыся да паслуг калькулятара. “Можа, перафразуючы Жванецкага, нешта ў людскіх галовах трэба падправіць, а не ў кансерваторыі?..” — “кідаю я”, гледзячы на трасу...

— Барыс Леанідавіч, а чаму для тура выбраны, дапусцім, Магілёў і Вілейка? — перапыняю маўчанне.

— Усё вельмі проста, — усміхаецца візаві, — адкажу і сур’ёзна, і не зусім. У Вілейскім раёне нарадзіўся Міхаіл Антонавіч, і там нас заўсёды прымаюць з велізарнай любоўю. А Магілёў — радзіма Пятра Ялфімава... Гродна — бліжэйшы да Беластока буйны беларускі горад, у якім можна было выступіць, а ў Польшчы пастаноўку вельмі жадалі ў сябе прыняць.

На жаль, іншыя беларускія гарады сёлета “Песняй...” нацешыцца не змогуць: зноў-такі з-за фінансавых прычын. На жаль, без фінансавага падсілкавання збоку турнэ наўрад ці працягнецца і ў будучыні...

Да, падчас і пасля

На гарызонце — пункт прызначэння. “Віцебск для мяне горад асаблівы, — кажа Міхаіл Антонавіч. — 60 гадоў таму, у жніўні 1956 года, я быў прыняты ў Віцебскае музычнае вучылішча...” Амаль праз 60 гадоў, у першай гадзіне дня, Віцебск прымае нас спякотай і, ужо прабачце за графаманства, нейкім спартыўным забегам па яго вуліцах плюс пахам галоўнай стравы фэсту — шашлыкоў. У наяўнасці яшчэ двух фірменных дэталяў я пераканаўся ледзь пазней, блукаючы па горадзе. Гэта, мабыць, на час фестывалю перастае дзейнічаць у асобных яго раёнах правіла перасячэння аўтамабілямі нерэгулюемых пешаходных пераходаў. І музычнае афармленне адкрытых кропак грамадскага харчавання — ад савецкай ды постсавецкай папсы позніх 1980-х ды 1990-х настальгія накатвала са страшнай сілай (пад усе гэтыя “а я люблю военных — красивых, здоровенных ...”).

Па прыбыцці артысты разбрыліся па горадзе — набірацца ўражанняў ад Віцебска фестывальнага і перакусваць. Тэхнічныя службы пачалі выстаўляць гук ды афармляць сцэну. Пасля 15.00 пачаўся агульны прагон. Тут “першай скрыпкай” стала рэжысёр пастаноўкі Ларыса Сімаковіч, якая не магла ўседзець на месцы: зрывалася з крэслаў, нешта падказвала, паказвала.

— Ларыса Іванаўна, — звярнуўся я да яе падчас перапынку, — у чым для вас была цяжкасць пры пастаноўцы рок-оперы?

— Справа ў тым, што асноўная частка артыстаў, якія прымаюць у ёй удзел, — людзі філарманічныя, яны, як правіла, працуюць у статыцы. Пастаноўка ж гэта — тэатральная, з усімі ўласцівымі ёй тонкасцямі. І трэба было арганічна звязаць вось гэтую статыку з тэатралізацыяй, з якой добра знаёмыя некаторыя запрошаныя артысты. Калі ж казаць пра цяжкасці, якія нас падцікоўваюць у туры, то трэба будзе адаптавацца да кожнай новай пляцоўкі, улічваць нюансы. І яшчэ: вы, вядома, звярнулі ўвагу на тое, як я нервавалася. Па-іншаму не магу: няхай хоць тысячу разоў будзе сыграна, выканана тое, да чаго я маю дачыненне, але, калі адчуваю найменшы фальш, недапрацоўку, то імгненна падхопліваюся — інтэлігентна, каб не пакрыўдзіць чалавека, але жорстка.

“Адпускаю” спадарыню Сімаковіч і таксама вяртаюся ў залу. Пакуль Ларыса Іванаўна спрабуе сабраць хор, на сцэне не шкадуе галасавых звязак Пётр Ялфімаў — як заўсёды сабраны ды прамяністы. Падчас выканання фрагмента адной з песень Мулявіна ён раптам праходзіцца знакамітай месяцовай хадой а-ля Майкл Джэксан, чым ладна весяліць сваіх партнёраў. І вось так — адказна, але часам жартаўліва — рэпетыцыя і праходзіла.

Набліжаецца пачатак праграмы. Аглядаю залу: акрамя публікі звычайнай, а таксама шматлікіх акрэдытаваных на фестывалі гасцей, заўважаю ў ім і іншых “вiпаў”, напрыклад, кіраўніцтва Міністэрства культуры. Усе яны і стварылі аншлаг (здаецца, запоўненыя былі і балконы). Адкрыла вечар лектар-музыказнаўца Вольга Брылон, сцісла выклаўшы гісторыю стварэння ды змест рок-оперы і прадставіўшы артыстаў. (Наогул, больш за ўсё апладысментаў спачатку атрымаў Ялфімаў, але па заканчэнні гледачы з аднолькавым натхненнем апладзіравалі ўжо ўсім, шчодра адорваючы кветкамі. Я ж урэшце ў які раз падзівіўся вакальнаму майстэрству Яна Жанчака: ён, вядома, галава! Але вось што яму рабіць — са сваім магутным голасам, якія песні пад яго можна адшукаць?..) І а восьмай вечара дзейства пайшло сваім парадкам (антракт у ім прадугледжаны не быў: пасля канцэрта Пятру Ялфімаву трэба было хуценька перасоўвацца ў Летні амфітэатр — спявак удзельнічаў у пралогу другога фінальнага дня Міжнароднага конкурсу выканаўцаў эстраднай песні “Віцебск-2016”).

У параўнанні з аўдыяверсіяй “Песняроў”, гучанне ў гэтай сцэнічнай пастаноўцы больш насычанае, часам нават нечаканае, калі выкарыстоўваюцца інструменты, нехарактэрныя для рок-жанру ў яго чыстым выглядзе. Таму змагар крыштальнасцi напрамку можа і паціснуць здзіўлена плячыма, мне ж было цікава слухаць такую інкарнацыю, асабліва, калі “народны” саўнд змяняўся жорсткімі рытмамі. Але, думаю, вам будзе больш цікава пазнаёміцца з думкамі пра спектакль тых, хто ў ім заняты...

Андрэй Коласаў, выканаўца ролі Вясны ды Голаду: “Матэрыял вельмі моцны, ды і як па-іншаму можна сказаць пра твор, аўтарамі якога з’яўляюцца Купала, Мулявін, Яшкін, які напісаў лібрэта?! Я чалавек адносна малады, і калі сёння пра маё пакаленне 30-гадовых кажуць, абагульняючы, што беларуская класіка — няхай гэта будзе паэзія ці музыка розных жанраў — яму абыякавая, я з гэтым катэгарычна не згаджаюся. Ва ўсялякім выпадку, у коле маіх знаёмых, сяброў цікавасць да яе дастатковая і сталая”.

Ян Жанчак, выканаўца ролі Мужыка: “Я дакрануўся да “кухні” ансамбля “Песняры”, доўгі час прапрацаваўшы ў калектыве, якім кіруе Леанід Барткевіч. Гэта “кухня” — іншая: тут задзейнічаны цэлы аркестр, адпаведна, аранжыроўкі зробленыя пад яго. Энергетыка тут іншая. Звязвае ж усё агульная музыка, агульны пасыл, адзіны творчы падыход. Мне вельмі цікава працаваць з аркестрам, вельмі цікавая мая партыя, драматургія спектакля. Я ведаю пра скептычныя выказванні ў яго адрас, што новая аранжыроўка нічога асаблівага не дадала, што аркестр нічога не прыўнёс. Не згодзен. Стары варыянт, калі ўважліва ўслухацца, якраз як бы меў на ўвазе выкарыстанне большай колькасці інструментаў, і зусім не рокавых. Мне здаецца, у новай канцэпцыі ўсё так і атрымалася, новае прачытанне мяне абсалютна не ламае”.

Пётр Ялфімаў, выканаўца ролі Янкі Купалы: “Усё, што звязана з Мулявіным, — адмысловая старонка ў маім творчым жыцці. Гэта тычыцца і буйных формаў, як тая ж рок-опера “Песня пра долю”, і песень. Выконваючы творы Уладзіміра Георгіевіча, я імкнуся захаваць і ранейшыя фарбы, і дадаць нешта ад сябе, дазваляю паэксперыментаваць з быццам бы кананічнымі варыянтамі, дадаю часам “олд скул”, харда, прагрэсіву, арта, але пры гэтым, што называецца, не перацягваючы на сябе коўдру, не руйнуючы першапачаткова закладзенае. Усё сказанае тычыцца і дадзенага спектакля, да якога прыклаў сваю руку і па сёння самы сучасны з сучасных нашых музыкантаў”.

Глядацкае ж меркаванне на гэты раз будзе адно, затое падзяліўся ім вядомы расійскі музычны журналіст і крытык Сяргей Суседаў, які да пачатку пастаноўкі прызнаўся, што не толькі не бачыў яе, але і, да свайго сораму, нават не чуў “песняроўскі” аўдыяварыянт, а таму ішоў у філармонію свядома ды мэтанакіравана. І вось наш бліц-дыялог па завяршэнні ўмоўнага першага аддзялення:

— І як, Сяргей?

— Каб мой каментар скончыўся на пазітыве, скажу пра “мінусы”. Здалося, што некалькі аднастайная аўтарская музыка, некалькі сумная карцінка і статычнае дзеянне. Але ўсе гэтыя мае прэтэнзіі перакрываюць тоўстыя “плюсы”! У цэлым пастаноўка вельмі годная, я б нават сказаў, магутная. Выдатныя галасы, выдатны аркестр. І, так, гэта сапраўдная рок-опера. Выдатна, што яна ў вас ёсць. Што яна ў нас ёсць!..

— Як?.. — гэта ўжо задала мне пытанне Ларыса Сімаковіч.

— Добра, Ларыса Іванаўна! — шчыра прызнаўся я.

— А... можаце нешта сказаць больш канкрэтна?..

— Лёгка, ненатужна, без... нерваў. Сапраўды лёгка!

— І мне так здалося... Дзякуй за ацэнку!

— Вам і ўсім, хто ажыццявіў гэтую пастаноўку, дзякуй!

...А праводзіў мінскіх артыстаў, якiя амаль адразу ж пасля выступлення адбылі ў сталіцу, віцебскі лівень, з навальніцай ды маланкамі, быццам не хацеў іх адпускаць, салютуючы, апладзіруючы ды выклікаючы “на біс” на свой прыродны лад.

Развагі на балконе віцебскай гасцініцы

Шкада і крыўдна, што новая рэдакцыя “Песні пра долю”, гэты музычна-драматычны твор наогул, так патрэбны моладзі — школьнікам ды студэнтам, патрэбны іх бацькам, дзядулям ды бабулям, патрэбны прафесіяналам у галіне музыкі ды артыстам самадзейным, усяму грамадству, — фактычна не выконваецца. Асабіста ў мяне ўзнікае пытанне: як жа так, што па-мастацку, ідэалагічна, па-асветніцку, выхаваўча, маральна неабходны людзям спектакль застаецца без іх увагі? Перакананы, ён можа стаць яшчэ адной візітоўкай беларускай культуры — і ўнутры краіны (па-сапраўднаму) і за яе межамі. І павінен стаць. Удумайцеся: толькі праз 4 гады пасля прэм’еры “Песня...” пачынае “пракатвацца” па краіне. І не факт, што тур, як ужо было сказана, будзе мець працяг, якія б важныя даты ў сферы культуры мы кожны год ні адзначалі. Можа, да такой культурнай з’явы патрабуецца асаблівы падыход?.. І, далібог, хочацца часам падбадзёрыць асобныя ўчасткі нашай культуры: “Вы трымайцеся...”

Фота аўтара і Ірыны ГАЛУБЦОВАЙ (Pesnyary.com)

Аўтар: Алег КЛІМАЎ спецыяльны карэспандэнт газеты "Культура"

Понедельник, 08 февраля 2016 21:03

Мулявін: юбілей у Год культуры

12 студзеня краіна адзначыла 75-годдзе з дня нараджэння народнага артыста Беларусі, народнага артыста СССР, лідара знакамітага ансамбля “Песняры” Уладзіміра Мулявіна.

Прэзідэнт Аляксандр Лукашэнка накіраваў прывітанне ўдзельнікам урачыстых мерапрыемстваў, прысвечаных 75-годдзю з дня нараджэння Мулявіна, і павіншаваў іх з гэтай знамянальнай датай, паведамляе прэс-служба беларускага лідара. “Нарадзіўся Уладзімір Мулявін у Расіі, але душой і сэрцам стаў сынам беларускай зямлі. Заснаваны ім легендарны ансамбль “Песняры” зрабіў наша музычнае мастацтва вядомым і паважаным у свеце і сёння па праве з’яўляецца адным з культурных сімвалаў Беларусі”, — гаворыцца, сярод іншага, у віншаванні. Кіраўнік дзяржавы падкрэсліў, што творчасць Уладзіміра Мулявіна ўзбагаціла айчынную эстраду новымі тэмамі, мелодыямі і вобразамі, стала фундаментам для фарміравання адметнай стылістыкі, натхніла шэраг таленавітых паслядоўнікаў. Аляксандр Лукашэнка выказаў шчырую ўдзячнасць тым, хто сваёй карпатлівай працай садзейнічае захаванню памяці пра Уладзіміра Мулявіна і папулярызацыі яго творчасці. Прэзідэнт выказаў упэўненасць, што юбілейныя ўрачыстасці дапамогуць адкрыць новыя старонкі мулявінскай спадчыны і аддаць даніну павагі вялікаму Песняру.

Гэтыя словы прагучалі са сцэны Беларускай дзяржаўнай філармоніі падчас гала-канцэрта, прымеркаванага да 75-годдзя майстра. Прывітанне Кіраўніка дзяржавы зачытаў намеснік кіраўніка Адміністрацыі Прэзідэнта Беларусі Ігар Бузоўскі. У рамках штогадовага праекта Беларускай дзяржаўнай філармоніі і музея Уладзіміра Мулявіна — “Канцэрт у дзень нараджэння” — сёлета на сцэну ўзняліся Нацыянальны акадэмічны народны аркестр імя Іосіфа Жыновіча, Беларускі дзяржаўны ансамбль “Песняры”, заслужаныя артысты краіны, колішнія ўдзельнікі мулявінскага складу знакамітага калектыву Уладзімір Ткачэнка і Анатоль Кашапараў, прагучалі нумары ў выкананні Пятра Ялфімава, Яна Жанчака, Кацярыны Дзегцяровай, Алега Сямёнава, гуртоў “Камерата”, “Чысты голас”, “Купалінка”, “Свята”…

Дарэчы, тым жа днём адбыўся паказ спектакля “Пясняр” да ўгодкаў Мулявіна ў Нацыянальным акадэмічным драматычным тэатры імя Максіма Горкага.

Таксама на гэтым тыдні стала вядома, што на XXV Міжнародным фестывалі мастацтваў “Славянскі базар у Віцебску” будзе шырока адзначацца 75-годдзе з дня нараджэння Уладзіміра Мулявіна. Дырэктар форуму, кіраўнік Сусветнай асацыяцыі фестываляў Аляксандр Сідарэнка зазначыў, што тэме ў рамках форуму прысвецяць тэатральную пастаноўку, юбілейны канцэрт, тэматычную выставу. Тэма юбілею Уладзіміра Мулявіна будзе адлюстравана і ў канцэрце ўрачыстага адкрыцця фестывалю мастацтваў.

На здымках: падчас Гала-канцэрта ў Белдзяржфілармоніі; Ян Жанчак, Андрэй Коласаў і Міхаіл Казінец; Пётр Ялфімаў і Аляксандр Крамко.

Аўтар: Таццяна МАТУСЕВІЧ

рэдактар інтэрнэт-рэсурса газеты "Культура" kimpress.by

 

Понедельник, 08 февраля 2016 20:47

"Народны аркестр" як сацсетка для профі

Час дадаў у абавязковы джэнтльменскі набор кожнай установы ці асяродку культуры прэзентацыйную старонку ў Сеціве. Але віртуальнае жыццё таксама не стаіць на месцы і патрабуе ад культурнага кантэнту значна большага, чым, так бы мовіць, электронная вітрына. Вось і ў Нацыянальным акадэмічным народным аркестры Рэспублікі Беларусь імя Іосіфа Жыновіча да 85-годдзя калектыву прымеркавалі, у тым ліку, і стварэнне сайта. Як знайсці для яго ўнікальнае напаўненне?

За стварэнне праекта аркестранты ўзяліся ўласнымі сіламі. Платформу для сайта, які сёння прыме першых наведвальнікаў, распрацоўвае саліст аркестра, лаўрэат міжнародных конкурсаў, флейтыст Ігар Кіклевіч. Музыкант выявіўся здольным праграмістам, таму распрацоўка агульнага выгляду вэб-рэсурсу, падрыхтоўка раздзелаў і гіперспасылак не выклікала ў яго асаблівых складанасцяў. Апошнія дні перад адкрыццём старонкі ў аркестры заняты хутчэй напаўненнем старонак інфармацыяй. Менавіта ўнікальныя дакументы і невядомыя шырокаму колу факты, якія з часам запаўняюць "белыя плямы" гісторыі аркестра, і стануць “разыначкай” праекта.

— Некалі дырыжор аркестра Міхаіл Казінец падаў у масы ідэю, што калектыву не стае асабістага летапісу. Яму вельмі хацелася ўзнавіць прозвішчы ўсіх удзельнікаў з часоў яго заснавання. Шмат гадоў я па крупінках збірала інфармацыю пра тых, ад каго вядзецца наша гісторыя, — пачала гаворку музыказнаўца Вольга Брылон. — А восеньскія гастролі ў Мінску Свярдлоўскага тэатра музкамедыі паспрыялі знаёмству з іх сайтам, на якім шмат месца аддадзена карыфеям трупы. Я была кранута тым, як екацярынбуржцы шануюць памяць сваіх папярэднікаў, якія шмат дзесяцігоддзяў аддалі творчай справе.

Пабачанае падштурхнула спадарыню Вольгу запланаваць на будучым сайце, акрамя персанальных старонак для кожнага цяперашняга ўдзельніка аркестра, асобны раздзел пра ветэранаў калектыву. Асаблівым жа гонарам павінен стаць раздел “Мемарыял”, які прадставіць карыстальнікам вынік шматгадовай працы музыказнаўцы.

За гэты час былі вывучаны архівы Белдзяржфілармоніі, у якіх захоўваюцца дакументы ад 1945 года. Даводзілася пераглядзець дзясяткі бланшыраваных “Часопісаў хаджэння працоўных кніжак”, шукаць у іх запісы “нар.орк.”, каб зрабіць выбарку, потым дапоўніць яе з іншых архіўных крыніц. Прынамсі, Вольга працавала ў Беларускім дзяржаўным архіве-музеі літаратуры і мастацтва і нават з дакументамі ЗАГСа. “Зводныя табліцы штотыднёва дапаўняюцца, але ўжо зараз відаць, што ў іх змесцім пад чатыры сотні прозвішчаў”, — запэўнівае суразмоўца.

Калі з пасляваеннымі актамі праблем амаль няма, то з пачатковым перыядам калектыву ўзнікае шмат пытанняў. Як вядома, гісторыю аркестр вядзе з 1930 года, калі яго зацвердзілі ў якасці дзяржаўнага калектыву, але перад гэтым яшчэ два гады ён існаваў як напаўсамадзейны. Дакументальных звестак пра тыя часы не засталося, узнавіць склад даваеннага аркестра немагчыма. Прозвішчаў пяць усплыло дзякуючы радку ў чыіхсьці аўтабіяграфіях: “Да вайны працаваў у народным аркестры”. Але спадарыні Вользе пашчасціла заспець тых музыкантаў, хто быў сведкамі станаўлення легенды. З іх слоў яна аднавіла 12 прозвішчаў заснавальнікаў.

— Сярод першых быў Ізраіль Герман — першы дырэктар сталічнага музычнага ліцэя (зараз Гімназія-каледж пры Акадэміі музыкі), — дадае суразмоўца. — Да слова, Ізраіля Рыгоравіча вельмі любілі за трапяткое стаўленне да навучэнцаў (нягледзячы на жорсткія патрабаванні да дысцыпліны), шанавалі за вялікія справы на карысць роднай школы. На жаль, сёння ў Гімназіі-каледжы амаль няма звестак пра легендарную асобу. Гэта да пытання, як важна захоўваць архіў…

“Белай плямай” у гісторыі калектыву застаюцца часы Вялікай Айчыннай. З афіцыйных крыніц вядома, што ў 1941 годзе аркестр распаўся, хтосьці з музыкантаў пайшоў на фронт, некаторыя, як Іосіф Жыновіч, тады яшчэ просты артыст, выступалі ў складзе франтавых канцэртных брыгад. А між тым жыццё ў Мінску пад акупацыяй працягвалася. І тым, хто застаўся, патрэбна было прыстасоўвацца да тых умоў. Як сумна вядома, пасля Перамогі некаторых ссылалі ўжо ў савецкія лагеры за тое, што ў свой час яны апынуліся на акупіраваных землях… Таму за савецкім часам многія маўчалі, дзе былі падчас вайны, каб не паставіць кляймо на сваёй біяграфіі. Аднак Вользе ўдалося ўстанавіць той факт, што частка даваеннага аркестра ў акупацыі (як ансамбль цымбалістаў) існавала пры гарадскім тэатры. Яны гралі беларускую музыку і нічым сябе не заплямілі. Я лічу, што гэта таксама быў грамадзянскі подзвіг: заставацца людзьмі ў такіх выпрабаваннях!”

Суразмоўца лічыць, што сайт — бадай адзіная магчымасць ушанаваць памяць музыкантаў, імёны якіх не так на слыху, як у навамодных медыяперсон, аддаць належнае людзям, якія стваралі падмурак для сучаснасці.

Пры гэтым уласны сайт можа даць куды больш магчымасцяў. Прынамсі, для кансалідацыі як усіх тых, хто меў непасрэднае дачыненне да аркестра імя Жыновіча, так і для вялікага цымбальнага братэрства, што існуе цяпер у Беларусі. Як мне падаецца, сайт прынцыпова нават не для “зваротнай сувязі” ў выглядзе каментарыяў і водгукаў. Пакуль музыканты краіны гуртуюцца асобнымі суполкамі, якія кропкава перасякаюцца адно з адным. Новы рэсурс мог бы стаць ядром, своеасаблівай сацыяльнай сеткай для прафесіяналаў, зацікаўленых той жа цымбальнай спецыфікай (у аркестры Жыновіча існуюць яшчэ духавая, баянная і ўдарная групы). У якасці прыкладу прывяду пытанне, з якім пастаянна сутыкаемся ў камандзіроўках: музычным школам, калектывам у рэгіёнах не хапае нотнага матэрыялу. На месцах скардзяцца, што не маюць магчымасці пабачыць арыгінальныя аранжыроўкі, кампазіцыі сучасных аўтараў. Праблема часцей за ўсё вырашаецца з дапамогай асабістых сувязяў: телефануюць дырыжорам сталічных калектываў, просяць у знаёмых музыкантаў. Знізіць напружанне якраз і можа гэты самы сайт, калі выкладваць (з выкананнем усіх патрабаванняў заканадаўства аб аўтарскім праве, вядома) на адпаведнай старонцы цікавыя партытуры. Было б добра, каб новаспечаны партал стаў, у тым ліку, пляцоўкай для вырашэння надзённых праблем…

Аўтар: Настасся ПАНКРАТАВА

рэдактар аддзела газеты "Культура"
Суббота, 09 января 2016 23:23

В синтезе звука и изображения

Последовательно и целенаправленно Национальный академический народный оркестр имени Жиновича строит белорусский репертуар. Напоминает слушателям о лучшем в музыкальном наследии, "показывает" самое яркое в творчестве современных композиторов. Вспоминаются осуществленные совместные проекты с Ларисой Симакович: в одних она участвовала как композитор, в других - как режиссер. Не забываются и выступления с оркестром наших лучших цимбалистов, проживающих в стране и за ее пределами, презентованых в проекте «Белорусы мира». Возможно, объяснение подобных явлений - в творческой позиции художественного руководителя Михаила Козинца и активности музыковеда Ольги Брилон. А может, и в наличии у "жиновичцев" давних белорусских традиций? Ведь в этом году коллектив отмечает серьезный юбилей - 85 лет со времени создания.

Яркими и эффектными воспринимались последние по времени проекты, заявленные в программе 41-го Международного фестиваля искусств «Белорусская музыкальная осень». Первый из них - гала-концерт «Навек люблю и помню», посвященный 90-летию известного композитора, народного артиста Беларуси Юрия Семеняко.

f

 Песню Ю. Семеняко "Ой шумят леса зеленые" исполняют солистки Белорусской государственной филармонии Анна Янковская и Валентина Добровольская

Если оркестр обращается к личности классика, важно приблизить его творчество до современного слушателя и зрителя, выявить то, что имеет вневременную ценность, делает наследие автора актуальным и сегодня. И здесь, как ни странно, помогает визуальный ряд.

В статьях, посвященных Семеняко, во время музыкальных торжеств множество раз тиражировался известный портрет немолодого человека, титулованного, уважаемого, на лице которого отразились тяготы прожитых лет.

Вдобавок, очки с толстыми стеклами не давали возможности увидеть глаза. Поэтому лично для меня нежно-трогательные, а по большому счету - гениальные мелодии композитора ("Явор и калина","Травы детства"," Белорусочка") существовали отдельно, а их автор - отдельно. Образы никак не соединялись.

И коллектив, который готовил концерт, и Ольга Брилон, режиссер и автор проекта, и Александр Кремко, который занимался монтажом видеоклипов, приложили много усилий, чтобы такое трафаретное и во многом устаревшее представление изменить. Над сценой в воздухе парил портрет молодого, удивительно красивого, по-европейски элегантного композитора. Таким он представал и в многочисленных видеофрагментах. Последние неожиданны и немного наивны (если голос за кадром сообщает: «Самодеятельный композитор из Гродненщины представил на суд слушателей новую песню ...»). Но в них - весь аромат эпохи.

Режиссура музыкального проекта всегда сильно влияет на восприятие конкретного произведения. Вот на экране давние кадры, где молодые солисты «Верасов» поют «Журавины», популярную песню композитора. А вслед на сцену выходят те же Ядвига Поплавская и Александр Тиханович с этими же «Журавинами». Чудо! Кадры из оперетты «Павлинка » - и перед зрителем Наталья Гайда, исполнительница главных партий в опереттах Семеняко.

Но сильнее всего на слушателя воздействовала именно музыка композитора. Подобный проект был бы невозможен без большой подготовительной работы, проделанной Анатолием Курмакиным. Его аранжировки и переложения для цимбального оркестра (понятно, оперетты для такого состава не пишутся!), а также виртуозность исполнителей (за дирижерским пультом стоял Александр Высоцкий) смогли передать разнообразие мелодий маэстро, тембральное богатство и темпоритмы.

Особенно впечатлили - другого слова не подберешь! - Фрагменты из оперетты «Рябиновое ожерелье». Вальс, который открывал программу, задал стремительное и радостно-приподнятое настроение. Потом его продлили Полька из этого же произведения и "Песня девушек" (ее исполняла группа «Диамант»). Оперетта была написана композитором в 1964-м для Бобруйского театра муз комедии. Но какая она свежая, легкая, радостная! Невольно возникает вопрос: а почему нигде и никогда мы ее не слышали? Как можно скрывать такие музыкальные сокровища ?! А какая эффектная инструментальная сцена ярмарки из оперетты "Павлинка"! Какой непревзойденный виртуозный Галоп из "Колючей розы"!


 Проект «Навек люблю и помню» получился разнообразным и потому, что в нем участвовали и оперные солисты (Наталья Акинина, Владимир Громов, Василий Мингалев), и солисты филармонии (Игорь Задорожный, Анна Янковская, Марина Василевская).

d

Ядвига Поплавская и Александр Тиханович исполняют песню "Журавины"

Если в первом отделении преобладали фрагменты из оперетт, опер «Зорка Венера» и «Колючая роза», то во втором царил эстрадный жанр. Многие из песен сегодня воспринимаются, как классика. Их хватало, особенно в финале концерта. «Травы детства» были трогательно воплощены дуэтом Поплавской и Тихоновича. Песню на слова Адама Русаку "Не за глаза черные» с драйвом и молодым энтузиазмом исполнила Марина Василевская. Произведение «Белорусочка», которое когда-то, в 1990-е, нежно пел американский белорус Данчик, теперь интерпретировал Андрей Колосов. В исполнении последнего прозвучала и знаменитая «Ты мне весною приснилась». Великолепно, что организаторы пригласили на этот вечер и одного из авторов песни, поэта Михаила Шушкевича. Присутствовал в зале и поэт Владимир Каризна, многолетний соавтор Юрия Семеняко.

И еще один проект оркестр имени Жиновича презентовал в ноябре - «Музыкальное приношение великой певице Ирине Архиповой» было приурочено к 90-летию со дня ее рождения. Ирина Константиновна являлась одной из крупнейших фигур в советском да и мировом исполнительстве. Признанная звезда, она триумфально выступала на лучших сценах. Мне посчастливилось слушать ее в Минске вживую. В партии Кармен. Творчество Архиповой интересно для нас и потому, что певица имела белорусские корни. Ее отец родился в Минске. Потом семья переехала в Гомель, позднее, детей привозили в столицу на каникулы. Так что белорусские пейзажи могли навсегда остаться в сознании прекрасной артистки.

Даже когда Архипова завершила музыкальную карьеру, ее авторитет в оперном искусстве был бесспорным. Много лет она возглавляла Международный вокальный конкурс имени Глинки 1981-м он, тогда еще Всесоюзный, проводился в Минске). В разные годы соревнования открывали такие мировые звезды, как Владимир Атлантов, Елена Образцова, Дмитрий Хворостовский, Анна Нетребко. В числе членов жюри не раз был и Олег Мельников, известный белорусский бас. В 2007-м первую премию получила наша Оксана Волкова.

Но вернемся к минскому проекту. Хотя он и имел другого режиссера (Валерия Вколова), другую ведущую (Инну Зубрич), но также удачно сочетал впечатления визуальные и слуховые. На экране появлялись многочисленные фото, особенно ценными воспринимались редкие, те, что касаются юности и раннего периода творчества. А также съемки в парти Кармен, Марины Мнишек, Амнерис.

Проект начинался фрагментами давнего видео, на котором Архипова поет «Канцона» Листа. Лента зафиксировала живой облик, голос редкой красоты, мощности, наполненности. С безмятежными, кажется, силой звука и контиленой. В программе концерта неслучайно собралось много фрагментов из оперы Бизе, поскольку партия Кармен была одной из ведущих в репертуаре певицы, с ней Архипова объехала много стран. Но Бизе не писал для цимбал! Переложения звучали настолько удачно, что некоторые эпизоды, например увертюра или антракт к четвертому действию, в исполнении оркестра слышались, по моему мнению, еще более четко, эмоционально и неожиданно, чем в привычной интерпретации симфонического коллектива. Оркестр имени Жиновича тонко и тактично аккомпанировал многим вокалистам - Оксане Волковой, Владимиру Громову, Олегу Мельникову.

Украсило вечер выступление одной из лучших российских меццо-сопрано современности - петербурженки Ирины Богочевой. В прошлом году она приезжала к нам на Оперный форум, чтобы петь графиню в "Пиковой даме". Песенка Графини и на этот раз была выполнена виртуозно. Публика явно не хотела отпускать гостью, которая не часто появляется в Беларуси. И Богачева с радостью пела романсы. Выступление Марии Галкиной (минчанки и воспитанницы Богачевой) воспринималось как продолжение вокальных традиций ее педагога. Солистка удивила красотой голоса, насыщенностью тембра. Способностью к мгновенному переключению, умение вникнуть в эмоциональное состояние героини (звучали разноплановые произведения: сцена и ария Лизы из «Пиковой», ария Тоски и ария Марицы с одноименных произведений). Можно только сожалеть, что такие ценные кадры выбирают для обучения не нашу Академию музыки, а Санкт-Перербургскую консерваторию.

О финале концерта, посвященного Архиповой, стоит сказать отдельно. Он был грамотно придуман режиссером, а потому эмоционально получился очень красочным. Знаменитое произведение Каччини «Аве Мария» чувственно исполняли оркестр, солистка Нина Шарубина, хор мальчиков под руководством Павла Шепелева. В определенный момент они замолчали. А на экране возникло лицо Ирины Константиновны и снова хор мальчиков, который исполнял то самое сочинение. Арка, невидимый художественный мостик. Переход во времени и пространстве. Логический и обдуманный, он убеждал, что та же мелодия, та же молитва способны вознести души и чувства слушателей высоко в небеса.

Сам концерт был сделан с любовью и уважением. К самой Ирине Архиповой. К ее коллегам и последователям. Ко всем, кто любит классический вокал и музыку.

Автор статьи: Татьяна Мушинская, журнал "Мастацтва" №12, 2015г.

Воскресенье, 13 декабря 2015 18:24

Мулявин, рок-опера «Песня про долю»

Своими впечатлениями об увиденном на сцене филармонии делится блогер Галина Лаковская.

Первая премьера рок-оперы была 36 лет назад здесь же, на сцене Филармонии в исполнении «Песняров» и, так же, как и сегодня, Национального академического оркестра имени Жиновича. Потом была серия концертов в Киеве, Москве, Питере. В сентябре 76 года «Доля» вновь показывалась в Минске во Дворце Спорта. Спектакль возили по стране до 1978 года. И все… Больше за 36 лет его не исполняли. И более того…Не осталось никаких нотных материалов… Ни одной видеозаписи… Единственная аудиозапись была сделана каким-то поклонником-любителем с балкона зала на маленький переносной моно-магнитофон.

Это парадоксально, но очень символично для Беларуси. Мулявин, (НЕ белорус, между прочим!) вытащил белорусскую народную музыку на международный уровень. Он столько сделал для белорусской музыки, гораздо больше многих, и… не осталось ни нот, ни записей! Ей-Богу, пишу и думаю, речь идет о средневековье? о далеких временах, теряющихся в вечности?… Нет! Это было на моей памяти, всего лишь 36 лет назад. Я помню спектакль во Дворце Спорта, я была на нем, я помню Мулявина, Борткевича, голоса, танцы, костюмы.…В Америке на симфонический концерт их легенды — композитора Джона Вильямса — приходит 17000 человек, а мы свою легенду — а это без сомнений, легенда и личность мирового уровня — не записываем… Кстати, у нас есть еще одна легенда Валентин Елизарьев, который тоже НЕ белорус, и который сделал для белорусского балета не меньше, чем Мулявин для белорусской музыки…

Так вот, от «Песни про долю» осталась одна любительская аудиозапись – ОДНА! На этой уникальной записи, несмотря на техническое несовершенство, сохранился весь музыкальный материал. Эта запись и стала единственным документальным источником для реконструкции партитуры рок-оперы, потому что никаких других нотных материалов не оказалось…

Вот этот мужчина — герой и умница! Его зовут Александр Кремко. Это аранжировщик оркестра Жиновича, заслуженный артист Беларуси. Он по слуху сделал реконструкцию и аранжировку рок-оперы, переложил ее для оркестра. Музыка звучит потрясающе, современно, интересно, мощно. Это абсолютная удача для всех, это то, чем Беларусь может реально гордится. Это произведение мирового уровня, и спектакль сегодня получился тоже мирового уровня.

«…Классное сочетание фольклора, рока, современное звучание народных тем…»

«Цимбалы, замечательный инструмент, не часто используется, считается несовременным, прекрасно сочетался, вносил особую окраску. Совершенно потрясающий джазовый фрагмент на фоно» (партия фортепьяно — Олег Бабий и Максим Пугачев)

«Акапелльные куски — просто конфетка! Оочень красиво! Голоса замечательные. Ян Жанчак и Петр Елфимов в первую очередь. Катя Дягтерева. Вообще, уровень у всех очень высокий. Наслаждение. И слышны отклики спектакля 76 года, конечно, голоса слышишь Мулявина, Борткевича, Кашепарова…»

 

«Картинка красивая очень, это тоже важно. Режиссура, хореография — все стильно, современно, просто наслаждение.»

«Получился прекрасный музыкальный коктейль, в котором тонко и неожиданно прекрасно сочетались разные инструменты и разные музыкальные стили. Все очень точно, все в меру, со вкусом и деликатностью.»

Михаил Козинец и Лариса Симакович.

… Абсолютно четкие ассоциации с рок-оперой Иисус Христос – Супер Стар. Богатство, роскошь, содержательность музыки. Вэббер и Мулявин — явления одного порядка. Великолепны арии Мужика и Матери. Это была премьера мирового уровня, это то, чем мы можем гордиться. Серьезно. Без натяжек. Если бы дело происходило в Америке, артистов бы вынесли на руках…

Мулявин был бы сегодня счастлив….

Воскресенье, 13 декабря 2015 17:26

Люблю родину, хоть и живу в Москве

Петра Елфимова сейчас чаще можно увидеть на российских каналах, чем на белорусских. Сегодня Петр — один из фаворитов второго сезона популярного телешоу «Главная сцена» на канале «Россия». Петру удается всё: классика, рок, эстрада, фольклор. Теперь у певца много работы в Москве, но он не отказывается от участия в концертах на родине.

f

— Да, действительно на данном этапе своей жизни я большую часть времени живу и работаю в Москве, но это совсем не значит, что я навсегда расстался со своей родиной. Люблю, как и прежде!!!

— Какова цель вашего участия в телепроекте «Главная сцена»?

— Мне очень нравится формат этого проекта! Он дал мне возможность профессионально нести со сцены для слушателя нашу славянскую музыкальную культуру. Недавно я побывал на фестивалях российского искусства во Франции и Германии, исполнял там песни на русском и белорусском языках. Принимали просто великолепно. Думаю, что для хорошей песни языковых барьеров не существует.

— Для участия в «Главной сцене» вы сделали суперклассные аранжировки известных хитов. Это было условие телепроекта или ваше желание?

— В первую очередь, это, конечно, условия проекта, и еще одна из причин, по которой мне нравится «Главная сцена». Я с удовольствием делаю аранжировки для песен, многие из которых давно забыты, а молодому поколению совсем не известны. Кстати, «Звездочка моя ясная» была сделана еще в 2006 году, но широко известной стала только сейчас. «Серенада Рикардо» — это то произведение, на которое меньше всего ожидали услышать кавер. Получилось удачно, и я этому очень рад.

— Были ли вы знакомы с нашей землячкой Дианой Арбениной до участия в проекте? С кем-то другим из членов жюри доводилось ли встречаться в совместных концертах?

— К моему великому сожалению, с Дианой до участия в проекте я не был знаком. С другими артистами из жюри раньше пересекался на многих концертах — я же действующий артист!

 

— Не спрашиваю, влияет ли знакомство с членами жюри на их оценки. Мне почему-то кажется, что не влияет. Известно, что у нас зачастую имеет значение, кто с кем дружит, и именно это является основанием для приглашения в концерт. В Москве, я слышала, все проще?

— Участвовать в одних концертах — это одно, быть лично знакомым или дружить — другое. Об этом говорит искреннее удивление Валерия Яковлевича Леонтьева и, собственно, реакция всего жюри на мое первое выступление. Я уже принял участие в записи нескольких музыкальных программ на российском телеканале «Культура». Меня приглашают в Беларуси, в России и за пределы наших государств, вероятно, потому, что я пою!

— Если перефразировать Короля из сказки про Золушку, «связи связями, но нужно же еще и талант иметь!».

— Точно! Приходит время профессионалов.

— В Минске, областных городах и даже районных центрах непременно можно увидеть афишу с именем российского исполнителя. Говорят, кризис — в России публика не собирается. Довольны ли вы количеством приглашений для выступлений в России?

— С концертами и мероприятиями у меня всё замечательно. За три последних месяца дал два сольных концерта в Москве. Не могу посетовать на заполняемость залов, а публика очень благодарная.

f

— Ни в коем случае не спрашиваю о точных цифрах, но приходится ли артистам ужиматься в гонорарах, пересматривать райдер в связи с кризисом?

— Очень стараюсь не ставить организаторов концертов в неловкое положение. Все мы живем в одной большой стране и все мы, в первую очередь, люди. Мы должны с пониманием относиться к различным ситуациям. Бытовой райдер — это вообще не самое главное в выступлении артиста.

— На двух минских декабрьских афишах есть ваше имя. Расскажите подробнее о концертах, в которых вы участвуете. И каковы ваши побудительные мотивы для участия именно в этих концертах?

— С Президентским оркестром дружу и работаю очень давно. С большим уважением отношусь к музыкантам этого коллектива и художественному руководителю и главному дирижеру Виктору Бабарикину. 11 декабря мы представим еще одну часть программы «Дым над водой», в которой прозвучат мировые хиты рок-классики в симфонических аранжировках. С особым трепетом 16 декабря приму участие в концерте, посвященном большому юбилею: 85 лет Национальному академическому народному оркестру Беларуси имени Жиновича под управлением прекрасного музыканта Михаила Антоновича Козинца. Для меня этот человек очень многое значит в жизни: поддерживал меня со студенческих лет. По окончании магистратуры Белорусской государственной академии музыки я сдавал государственный экзамен по специальности в большом зале Белорусской государственной филармонии, а Михаил Антонович был за дирижерским пультом.

Текст взят с сайта http://naviny.by/rubrics/culture/2015/12/11/ic_articles_117_190465/

Автор статьи: Оксана Яновская

Пятница, 11 декабря 2015 00:56

Драгоценности оркестра

Любой концерт, который проводит Национальный академический народный оркестр им. И. Жиновича в Белорусской госсударственной филармонии - событие. Мы делаем все, чтобы это событие запоминалось нашим слушателям, побуждая их приходить на новые концертные программы коллектива.

К участию в концертах мы стараемся приглашать тех солистов, которые способны эмоционально затронуть слушателей своим голосом или виртуозной игрой на музыкальном инструменте. При этом не обязательно руководствуемся "раскрученностью" артиста. Ведь успех концерта определяет не столько известность исполнителя широкой публике, сколько то, насколько он способен увлечь зрителя и покорить его своим талантом.

Концерты с учатием таких незаурядных артистов благодяря их высочайшему мастерсту являются подарком даже для искушенной публики.

В филармонии мы представляли одно из таких событий - концерт солиста Национального академическго Большого театра оперы и балета Республики Беларусь Ильи Сильчукова.

df

Илья, вне всяких сомнений - звезда оперной сцены. И это не голословное утверждение: ведь за ним - победа на Международном конкурсе имени Муслима Магомаева в Москве, выход в финал телепроекта "Большая опера" канала "Культура", в котором за право петь в финале сражались лучшие голоса стран СНГ. Но главное - Илью Сильчукова любит публика! Концерты с его участием всегда аншлаговые.

Александр Цыганков - выдающийся музыкант современности. "Король домры", как его по праву называют, выступает на сцене Белгосфилармонии с нашим оркестром. Александр Андреевич - не только исполнитель-виртуоз, он композитор, аранжировщшик, автор многочисленных обработок, которые стали хрестоматийными, не побоюсь сказать, для музыкантов всего мира.

В паре с Александром Цыганковым концертирует еще один талантливый музыкант - обладатель Кубка мира и победитель 33-х международных конкурсов, солист Белорусской государственной филармонии Владислав Плиговка, который по признанию интернет-пользователей, является лучшим баянистом мира. Невозможно описать ту особую атмосферу, которая царит во время концертов Александра Цыганкова и Владислава Плиговки. Это нужно видеть, слышать. Несмотря на то, что такие концерты предназначены в основном, для подготовленной публики, послушать народную музыку в исполнении талантливого дуэта приезжают обычные люди из самых разных уголков Беларуси. Такой "живой" концерт - это роскошь, истинное наслаждение.

Вот уже восемь лет с нашим оркестром выступает замечательный эстрадный исполнитель Петр Елфимов. Мы все покорены его высочайшим профессионализмом и ответственностью, его отношению к каждому своему выступлению. Высокое исполнительское мастерство, уникальные вокальные данные, потрясающая музыкальность Петра органично сочетаются с его человеческой порядочностью и доброжелательностью. Весь наш оркестр во главе с маэстро Михаилом Козинцом его просто обожает.

df

Народный артист Беларуси Михаил Антонович Козинец - художественный руководитель и главный дирижер оркестра им. И.Жиновича - это, наверное, самый молодой по духу в нашем коллективе человек. Как дирижер он хорошо известен в Европе.

Сорок с лишним лет Михаил Антонович руководит коллективом, не позволяя ему останавливаться на достугнутом. Мы дарим своим слушателям ту музыку, которую они хотят слушать сегодня. Это академический оркестр, но очень мобильный и разноликий оркестр для наших современников.

Четверг, 10 декабря 2015 22:15

"Оркестр твоей страны"

Национальный академический народный оркестр Беларуси имени И. Жиновича, один из старейших музыкальных коллективов, готовится отметить 85-летие. Отсчет своей истории он ведет с 1930-го, от времени создания Государственного ансамбля белорусских народных инструментов, концертмейстером и солистом которого стал Иосиф Жинович - будущий народный артист СССР, первый белорусский цимбалист-профессионал, дирижер, композитор, педагог. Это под его руководством оркестр, который вырос из ансамбля любителей, основание развития профессионального исполнительства на народных музыкальных инструментах и ​​на весь мир прославить инструментальный голос нашей страны - цимбалы.

f

О днях минувших и нынешних - наш разговор с сегодняшним художественным руководителем и главным дирижером коллектива, народным артистом Беларуси Михаилом Козинцом.

- Как праздновать будете, Михаил Антонович?

- Да, 16 декабря готовим праздничную концертную программу с названием «Оркестр твоей страны». Решили показать лучшее, что создано за последние 5 лет. Прежде всего в тех направлениях, за которые оркестр никогда раньше не брался. Я имею в виду отрывки из четырех наших проектов - рок-оратории Игоря Лученка и Владимира Мулявина «Гусляр» и рок-оперы Владимира Мулявина "Песня пра долю» согласно поэм Янки Купалы, а также выдающихся произведений Ларисы Симакович - мюзикла-притчи «Апокриф» согласно Максима Богдановича и оперы «Люциан Тополь» по поэме Максима Танка. Выполним и премьерную музыкальную композицию, написанную в честь нынешнего 250-летия Михаила Клеофаса Огинского. Готовимся, волнуемся. За- просили на юбилейный концерт всех, кто раньше работал в коллективе, а это несколько поколений артистов. Чтобы они будто вернулись в свою молодость, во времена, когда проехали с оркестром весь Советский Союз: от Мурманска до Тбилиси, от Кушкая до Магадана. Вспоминаешь это и гордишься, какие пространства наказала музыка нашего оркестра.

- Она и звучала в те времена отовсюду, а не так, как сейчас, только на концертах со сцены филармонии ...

- Действительно, и по телевидению, и по радио почти каждую неделю, а то и чаще звучал оркестр Жиновича. Это было нормально и никого не удивляло. Кроме того, все новые программы, которые ставились, записывались и после транслировались. Сегодня другими стали приоритеты, другие отношения к этому. Но я считаю, что государственная политика должна все же заботиться о своем, родное. Хор имени Цитовича, капелла имени Ширмы, оркестр имени Жиновича - это прекраснейшие достижения нашей национальной культуры. Эта музыка должна широко звучать, чтобы быть лю- дям близкой, знакомой, чтобы не спрашивали, кто это. А чтобы знали и гордились. Мы не зря пишем о себе на каждой своей афиши: «Оркестр твоей страны». Ведь такого коллектива больше нет нигде в мире. Только здесь.

- Основа нашего народного оркестра - цимбалы. Именно Иосиф Жинович вывел этот музыкальный инструмент из деревенского быта на концертную сцену, создал исполнительскую школу игры на нем. Говорят, сам играл неповторимо.

- То, что цимбалист специальный, было понятно сразу, судя хотя бы по тому, что в 1922 году его, 15-летнего юношу-самоучка, сразу приняли в труппу БДТ-1, будущего Купаловского театра, где он начинал музыкантом оркестра. А что касается исполнительского мастерства, то звучание цимбал в Жиновича действительно было особенным, будто колокольный звон. Даже сегодняшние наши известные цимбалисты признают: повторить не удается.

- Заслуга Жиновича и в том, что вместе с соратниками в 1930-х он значительно усовершенствовал цимбалы.

- Они сделали большую реконструкцию. Простой аутентичный инструмент приобрел диапазон, который позволял выполнять на нем скрипичный, фортепианный репертуар. Сегодня, считаю, инструмент также требует коренного пересмотра. Следовало бы создать лабораторию по изучению акустических возможностей цимбал, изменении конструкции, расширении диапазона, так как сейчас исполнительский уровень превышает возможности инструмента.

f

- В оркестре вы работаете более 40 лет, начинали еще студентом 4-го курса консерватории. Пригласил сам Иосиф Жинович.

- Здесь следует уточнить, что тогда студентом 4-го курса я был уже во второй раз, так как консерваторию заканчивал дважды: сначала отделение народных инструментов, потом - оперно-симфонического дирижирования. Кстати, когда в 1966-м после первого окончания пришел в оркестр, то падырыжыравав только три дня и понял, что нужно много еще учится, поэтому и поступил снова на пять лет в консерваторию. Впоследствии было уже и приглашение. А вообще мое знакомство с Жинович началось еще раньше. В его оркестре я, баянист по специальности, изучал студентам особенности цимбал, была в консерватории так заведено. Хотя цимбалы, как и гармонь, - инструменты, родные мне с детства. Где-то лет с девяти уже на деревенских свадьбах играл. Отличный ансамбль был на троих: мой гармошку, цимбалы и бубен.

- Ваше в течение жизни любовь к народной музыке оттуда?

- Безусловно. С моей маленькой родины - из деревни Цынцавичы на Вилейщине. Дед Янук играл на скрипке. Мама прекрасно пела. В деревенской жизни моего детства народная песня присутствовала всегда: в будни и в праздники, во время работы и застолья. С тех пор она со мной навсегда.

- Слышала, что в следующем году оркестр собирается на гастроли ...

- Гастроли в прежнем смысле - такой роскоши сегодня нет. Но небольшой выезд планируем. Он связан с празднованием 75-летия Владимира Мулявина. Со специальной программой из его произведений собираемся побывать в Могилеве, Вилейке, Гродно и Белостоке. Кстати, Мулявин еще в начале своего творчества был связан с оркестром. В 1970-х в Москве, Киеве, других городах проводили совместные концерты. Иосиф Жинович тогда уже заметил в молодом Мулявине талантливого музыканта и своего единомышленника, преданного народной песни.

Автор статьи: Ирина Свирко

Страница 1 из 2

Календарь концертов

Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30

Последние новости

  • «Песня пра долю» в Вилейке
    «Песня пра долю» в Вилейке На сцене Вилейского Дворца культуры 4 ноября Национальный академический народный оркестр Беларуси имени И. Жиновича…
    Опубликовано %PM, %26 %766 %2016 %20:%нояб
  • "Песня пра долю”, рок-оперу і рэаліі
    "Песня пра долю”, рок-оперу і рэаліі Зайздросцьце: і я таксама пабываў на “Славянскім базары ў Віцебску” дзякуючы Нацыянальнаму акадэмічнаму народнаму аркестру…
    Опубликовано %PM, %20 %798 %2016 %21:%нояб
  • Калі пра смак нашага хлеба задумацца?
    Калі пра смак нашага хлеба задумацца? Казінец з Дудкаў пра вяселлі ў XXII стагоддзі, многа ветру ў вачах, “дрыгву” руху па…
    Опубликовано %PM, %26 %780 %2016 %20:%нояб
  • О творчестве
    О творчестве Художественный руководитель и главный дирижер Национального академического народного оркестра им. Иосифа Жиновича, народный артист Беларуси,…
    Опубликовано %AM, %12 %196 %2013 %06:%мая
  • «Играть надо для публики, а не для критиков!»
    «Играть надо для публики, а не для критиков!» У заслуженного артиста Беларуси Александра Кремко — мультимузыканта, композитора, аранжировщика и дирижера Национального академического народного…
    Опубликовано %PM, %17 %728 %2015 %19:%окт